Prawo handlowe

Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych to kwoty, które przysługują wierzycielowi w przypadku, gdy dłużnik opóźnia się z uregulowaniem należności za wykonanie dostawy towarów lub świadczone usługi. Odsetki te stanowią rekompensatę dla wierzyciela za utracone korzyści z tytułu opóźnienia w płatnościach, jednocześnie będąc sankcją i narzędziem dyscyplinującym dłużnika.

Kwestię odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych regulują przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Przepisy powołanej ustawy stosuje się do transakcji handlowych, gdy obiema stronami tej transakcji są:

• przedsiębiorcy,
• podmioty prowadzące działalność, o których mowa w art. 3 ustawy o swobodzie dziatlanoscu gospodarczej,
• osoby wykonujące wolny zawód,
• oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych,
• zagraniczni przedsiębiorcy prowadzący przedsiębiorstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.

Zatem, jeśli ustalimy już czy w danych okolicznościach istnieje podstawa do zastosowania odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, to należy się zastanowić w jakich przypadkach owe odsetki są naliczane. Przedsiębiorca ma prawo do dochodzenia odsetek w nastepujących sytuacjach:

• jeśli termin zapłaty ceny nie został ustalony, a od dnia dostawy towaru lub świadczenia usługi minęło 30 dni,
• jeśli termin płatności został uzgodniony, odsetki ustawowe od transakcji handlowych należą się dnia następnego po dniu ustalonym w dniu zapłaty ceny,
• jeśli ustalony termin płatności ceny jest dłuższy niż 60 dni i jest on rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela, a wierzyciel spełnił swoje świadczenie, odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych naliczane są po upływie 60 dni od dnia doreczenia faktury lub rachunku.

Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 10 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, wierzycielowi już od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:

1. 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5 000 złotych;
2. 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5 000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
3. 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równą lub wyższa od 50 000 złotych.

Zatem, podsumowując, o stosowaniu przepisów dotyczących odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych możemy mówić wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki. Po pierwsze umowa zawarta między stronami musi spełniać definicję transakcji handlowej, po drugie jej strony muszą podlegać stosowaniu tej ustawy (katalog tych osób został wskazany powyżej). Wysokość tego rodzaju odsetek jest zmienna, w 2024 roku wynoszą odpowiednio 13,75% i 15,75%, w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym oraz w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.

Kodeks spółek handlowych obejmuje problematykę tworzenia, organizacji, zasad funkcjonowania, rozwiązywania, a także transformacji spółek handlowych. Generalnie Kodeks postępowania handlowego wyróżnia spółki cywilne oraz handlowe. Spółki handlowe dzielą się natomiast na spółki osobowe i spółki kapitałowe. Spółkami osobowy są:

• spółki jawne,
• spółki partnerskie,
• spółki komandytowe,
• spółki komandytowo-akcyjne.

Spółki kapitałowe to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne oraz spółki akcyjne. Wspólnicy spółek handlowych, jak i osobowych, w umówię spółki zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz jeżeli umowa albo statut tak stanowi, również przez współdziałanie w inny sposób. Powyższe oznacza, że w umowach spółek konieczne jest określenie wysokości wkładów wnoszonych do danych spółek.

Spółki osobowe posiadają zdolność prawną, którą uzyskują od chwili wpisu do rejestru. Spółka może nabywać we własnym imieniu prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, a także zaciągać zobowiązania. Spółka może pozywać i być pozywana, o czym stanowi art. 8 Kodeksu postępowania handlowego. Prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, posiada wyodrębnione organizacyjne i majątkowe, co oznacza, że obok majątku wspólników istnieje odrębną masa majątkowa należąca do spółki, która nie jest przedmiotem wspólności łącznej wspólników.

Spółki kapitałowe to spółki prawa handlowego, w których najważniejszym elementem jest wniesiony kapitał zakładowy, co odróżnia je od spółek osobowych, których działalność opiera się na wspólnikach. Sprawy spółki prowadzone są przez wyznaczone w tym celu organy. Spółki kapitałowe posiadają zarówno zdolność prawną, jak i zdolność do czynności prawnych. Wspólnicy tego rodzaju spółki ponoszą odpowiedzialność jedynie do wysokości wniesionych wkładów, bowiem odpowiedzialność za zobowiązania ponosi sama spółka.

Spółki różnią się miedzy sobą znacznie, zatem jeśli rozpoczynasz prowadzenie działalności gospodarczej i chcesz dokonać właściwego wyboru w jakiej formie będziesz ją prowadził, warto skorzystać z profesjonalnego doradztwa w tym zakresie.

Kodeks spółek handlowych w art. 4 §1 pkt. 2, przewiduje możliwość funkcjonowania spółek jednoosobowych. Zgodnie z definicją jest to spółka kapitałowa, której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza. Należy wskazać, że spółka jednoosobowa funkcjonuje w ramach klasycznego rodzaju spółek – z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjną z uwzględnieniem modyfikacji nałożonych przez przepisy szczególne oraz z natury spółki jednoosobowej. Zatem jednoosobową spółka nie jest odrębnym tworem, czy typem spółki.

Zatem, spółki jednosobowe nie mogą być tworzone w ramach spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej. Zgodnie z przytoczonym art. 4 Kodeksu spółek handlowych, spółki jednoosobowe mogą być tworzone w ramach spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej i prostej spółki akcyjnej.

Spółka jednoosobowa może być spółką pierwotną lub spółką wtórną. Pierwotną spółką jednoosobową jest spółka kapitałowa, w której od początku istnienia, wszystkie udziały należą do jedynego wspólnika. Natomiast, o spółce jednoosobowej wtórnej mówimy wówczas, gdy po zarejestrowaniu spółki, jeden ze wspólników nabył jej wszystkie udziały. Uprawnienia przysługujące zgromadzeniu wspólników w spółce jednoosobowej wykonywane są przez jedynego wspólnika, a przepisy art. 156 i 303 § 1 Kodeksu spółek handlowych stosuje się odpowiednio. Wszelkie składane przez wspólnika oświadczenia stanowią oświadczenia spółki, przez co posiadają szczególny charakter, bowiem spełniają niejako dwie funkcje – są jednocześnie oświadczeniem woli wspólnika i czynnością prawną spółki.

Kodeks spółek handlowych przewiduje możliwość przeniesienia na inną osobę ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej. Dochodzi wówczas do zmiany składu osobowego spółki. Wspólnicy spółek osobowych posiadają szereg uprawnień, jak i obowiązków, do których zalicza się np. prawo do reprezentacji spółki czy udziału w zyskach. Należy zaznaczyć, że regulacja Kodeksu spółek handlowych dopuszcza możliwość przeniesienia jedynie wszystkich praw i obowiązków wspólnika, wyłączając możliwość przeniesienia konkretnych, samodzielnych praw i obowiązków.

Do zbycia czynności ogółu praw i obowiązków dochodzi poprzez ich sprzedaż, zamianę lub darowiznę. Art. 10 Kodeksu spółek handlowych określa warunki, jakie muszą zaistnieć, aby do przeniesienia ogółu praw i obowiązków w ogóle doszło. Możliwość taka powstaje, gdy zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

• jest to przewidziane przez umowę spółki,
• uzyskano pisemną zgodę wszystkich pozostałych wspólników (z wyjątkiem sytuacji, w których umowa spółki stanowi inaczej).

Należy mieć na względzie przepis art 58 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że przeniesienie ogółu praw i obowiązków w sytuacji, gdy takiej możliwości nie przewidziano w umówię spółki lub tez bez zachowania warunków zbycia określonych w tej umowie, powoduje, że czynność taka pozostaje bezwględnie nieważna.

Jak zatem kształtuje się odpowiedzialność wspólników w przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków? Zgodnie z art. 10 §3 Kodeksu spółek handlowych, w przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki. Wspólnik przystępujący do spółki odpowiadania nie tylko za zobowiązania spółki powstałe w okresie objęcia przez niego praw i obowiązków, ale także za zobowiązania, które powstały zanim do niej przystąpił, co oznacza, że odpowiedzialność nowego wspólnika jest osobista i nieograniczona.

Spółka kapitałowa w organizacji to forma prawna funkcjonowania spółki od momentu jej założenia do chwili wpisu do rejestru przedsiębiorców – Krajowego Rejestru Sądowego. Jest to zatem pierwsza faza istnienia spółek kapitałowych, jakimi są:

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
• spółka akcyjna,
• prosta spółka akcyjna.

Od kiedy zatem mówimy o spółce w organizacji i co to właściwie oznacza? I tak, w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz prostej spółki akcyjnej będzie to moment zawarcia umowy, natomiast w przypadku spółki akcyjnej będzie to moment jej zawiązania, czyli moment objęcia wszystkich akcji. Spółka w organizacji nie jest rodzajem spółki osobowej, czy spółki kapitałowej, to podmiot, który może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i pozywana, o czym stanowi art. 11 §1 Kodeksu spółek handlowych. Spółki kapitałowe w organizacji otrzymują numer REGON, mają możliwość utworzenia rachunku bankowego, już na tym etapie mogą zatrudniać pracownikow, czy nabywać na własność nieruchomości.

Jak wygląda odpowiedzialność za zobowiązania w spółce kapitałowej w organizacji? W tej sytuacji mamy do czynienia z tzw. rozszerzoną odpowiedzialnością. Ustawodawca w art. 13 Kodeksu spółek handlowych wskazał wprost, że za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu. Zatem, w spółce kapitałowej w organizacji poza samą spółką odpowiadają również osoby, które działały w jej imieniu, co nie jest sytuacja korzystną dla wspólników, bowiem do momentu wpisu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do rejestru przedsiębiorców, ryzykują swoim majątkiem.

Należy również pamiętać o regulacji art. 11 §3 Kodeksu spółek handlowych, który stanowi, że firma spółki kapitałowej w organizacji, a więc jej nazwa, powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „w organizacji”. Określenie to pozwala w łatwy i szybki sposób zorientować się z jakim typem podmiotu potencjalni kontrahenci mają do czynienia.

Jak już zostało wyżej wspominane, spółka w organizacji nie jest podmiotem docelowym. Istnieje ona jedynie chwilo, do czasu powstania właściwej spółki kapitałowej, która powstaje w momencie wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Z chwilą wpisu spółka nabywa osobowość prawną, a jej organy uprawnione są do działania w imieniu spółki, nadto nie zachodzi już tzw. rozszerzona odpowiedzialność. Spółka kapitałową w organizacji to przejściowa forma prawa, która umożliwia spółce rozpoczęcie działaności i nabywanie praw przed jej formalnym wpisem do rejestru. Jest to kluczowy etap dla przygotowania spółki do pełnoprawnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym.

Zanim zostaną wskazane przyczyny rozwiązania spółki przez sąd rejestrowy, warto wskazać czym właściwie jest owe rozwiązanie. O rozwiązaniu spółki mówimy wówczas, gdy formalnie dojdzie do zakończenia jej działalności i przestanie istnieć w obrocie prawnym.

Zgodnie z art. 21 Kodeksu spółek handlowych sąd rejestrowy może orzec o rozwiązaniu wpisanej do rejestru spółki kapitałowej, gdy:

1. nie zawarto umowy spółki,
2. określony w umowie albo statucie przedmiot działalności spółki jest sprzeczny z prawem -> chodzi o sytuację, w której zostaje naruszony art. 58 §1 Kodeksu cywilnego, może bowiem dojść do sytuacji, w której spółka została utworzona w celu prawnie dopuszczalnym, ale na skutek zmiany przepisów, przedmiot działalności staje się niezgodny z obowiązujmy prawem,
3. umowa albo statut spółki nie zawiera postanowień dotyczących firmy, przedmiotu działaności spółki, kapitału zakładowego lub wkładów -> istotnymi postanowieniami są: brak postanowień dotyczących firmy (nazwy), przedmiotu działaności spółki, kapitału zakładowego lub wkładów,
4. wszystkie osoby zawierajace umowę spółki albo podpisujące statu nie miały zdolności do czynności prawnych w chwili ich dokonywania.

Losy zarejestrowanej spółki, obarczonej wadami wskazanymi w art. 21 Kodeksu spółek handlowych zależą od możliwości usunięcia danego braku. Jeśli mamy do czynienia z brakiem o charakterze usuwalnym, wówczas sąd wyznacza termin ich usunięcia. Jeśli braki zostaną uzupełnione/usunięte wówczas sąd nie orzeka o rozwiązaniu spółki. Natomiast, jeśli braki mnie zostaną uzupełnione, sąd może po uprzednim wezwaniu zarządu spółki do złożenia oświadczenia, wydać postanowienie o jej rozwiązaniu. Należy podkreślić, że w przypadku braków usuwalnych jest to jedynie uprawnienie, a nie obowiązek sądu. W przypadku braków nieusuwalnych, jakim jest np. sytuacja, w której wszystkie osoby zawierające umowę spółki lub podpisujące statut nie posiadały zdolności do czynności prawnych, dochodzi do rozwiązania spółki. Jednakże, należy zwrócić uwagę na art. 21 §4 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym spółka nie może być rozwiązana z powodu braków wskazanych w §1, jeżeli od jej wpisu minęło lat 5, niezależnie czy był to brak usuwalny czy też nie.

Dokonując rozwiązania spółki obowiązkowo należy wszcząć postępowanie likwidacyjne. Sąd orzeka o rozwiązaniu spółki na wniosek lub z urzędu. Należy zaznaczyć, że czynności prawne dokonane przez spółkę wobec której orzeczono rozwiązanie pozostają ważne.

Język prawniczy bardzo często odbiega od powszechnego rozumienia języka potocznego i tak też jest w przypadku słów „firma”, a także „przedsiębiorstwo”. W języku codziennym te dwa słowa używane są zamiennie, stanowią dla siebie synonimy, jednakże w języku prawnym to dwie odmienne instytucje, o czym poniżej.

W pierwszej kolejności rozstrzygnijmy czym jest przedsiębiorstwo. Pojęcie te odkodujemy sięgając do Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 43 (1) Kodeksu cywilnego przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33 (1) § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarcza lub zawodową. Przedsiębiorcą zatem nazywamy osobę, grupę osób prowadząca zorganizowaną i zarobkową dzialalność gospodarczą.

Czym zatem jest firma? Zgodnie z art. 42 (2) Kodeksu cywilnego przedsiębiorca działa pod firmą. Już na gruncie tego przepisu zauważamy, że pomiędzy przedsiębiorcą, a firmą ustawodawca nie postawił znaku równości. Nadto, zgodnie z §2 firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Zatem, firmą jest nazwa przedsiębiorcy, która powinna dostatecznie odróżniać się od firm (nazw) innych pxzedieciorcow prowadzących działalność na tym samym rynku, a nadto firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, podmiotu działalność przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia.

Zgodnie z art. 43 (4) Kodeksu cywilnego firmą, a więc nazwą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko, co nie wyklucza włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działaności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych. Przykładowo, jeśli prowadzisz działalność gospodarczą w zakresie branży Beauty, firma twojego przedsiębiorstwa może brzmieć Stylizacja paznokci Agata Kowalska.

Zgodnie natomiast z art. 43(5) Kodeksu cywilnego, firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane. Nadto, firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci – zgody jej małżonka i dzieci.

Przekształcanie spółek jest procesem, który prowadzi do zmiany formy prawnej wykonywanej działaności gospodarczej, która podyktowana jest różnymi przyczynami, np. zmianą skali działalności, zmianą strategii biznesowej, optymalizacją podatkową, czy potrzebą dostosowania do nowych warunków rynkowych.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że procedura przekształcenia spółki nie powoduje zamknięcia dotychczasowej działalności gospodarczej, a w konsekwencji utworzenia nowego podmiotu prawnego. Spółka przekształcana istnieje dalej, zmienia się natomiast forma prawna jej prowadzenia, co będzie miało wpływ na jej funkcjonowanie w obrocie gospodarczym. Zatem, przekształcenie spółki jest czynnością, która odbywa się przy zachowaniu ciągłości i kontynuacji. Zgodnie z art. 553 Kodeksu spółek handlowych spółce przekształcanej przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej.

Zgodnie z art. 551 Kodeksu spółek handlowych spółkami podlegającymi przekształceniu są wszystkie spółki prawa handlowego, a więc spółka jawna, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna oraz spółka akcyjna. Należy zaznaczyć, że nie może dojść do przekształcenia spółki, która znajduje się w likwidacji i rozpoczęła podział majątku, a także spółkom znajdującym się w upadłości.

Art. 556 Kodeksu spółek handlowych stanowi o ogólniej procedurze przekształcania spółek. Zgodnie z przywołanym przepisem, do przekształcenia spółki wymaga się:

• sporządzenia planu przekształcenia spółki wraz z załącznikami, a w przypadku przekształcenia w spółkę akcyjna – wraz z opinią biegłego rewidenta,
• powzięcia uchwały o przekształceniu spółki,
• powołania członków organów spółki przekształconej albo określenia wspólników prowadzących sprawy tej spółki i reprezentujących ją,
• dokonania w rejestrze wpisu epoki przekształconej i wykreślenia spółki przekształcanej.

Dalsze przepisy stanowią, że plan przekształcenia spółki przygotowuje zarząd spółki przekształcanej albo wszyscy wspólni prowadzący sprawy spółki przekształcanej, w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Podkreślenia wymaga fakt, że w spółce jednoosobowej plan przekształcenia sporządza się w formie aktu notarialnego. Art. 558 Kodeksu spółek handlowych stanowi o elementach planu przekształcenia, a także o załącznikach, które do planu należy dołączyć.

Ostatnim etapem przekształcania spółki jest rejestracja spółki przekształconej w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wniosek o wpis składany jest do sądu rejestrowego, a przekształcenie spółki skuteczne jest z chwilą dokonania wpis. Procedura przekształcania spółek jest procesem skomplikowanym, który wymaga skrupulatnego przygotowania i spełnienia wielu wymogów formalnych. Prawidłowe przeprowadzenie procesu jest niezmiernie istotne, zatem pomoc doświadczonego prawnika wydaje się być niezbędna.

Łączenie spółek, to proces polegający na stworzeniu nowej spółki lub wzmocnienia już istniejącej spółki przez przejęcie w celu wzmocnienia pozycji na rynku. Powodami, dla których dochodzi do łączenia spółek są, np. Konsolidacja działań jakiejś branży, czy przeciwdziałanie dominacji na rynku innego podmiotu.

Łączenie spółek może odbyć się w ten sposób, że dojdzie do zawiązania się tylko spółki kapitałowej (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej oraz spółki akcyjnej). Spółki kapitałowe mogą łączyć się między sobą oraz ze spółkami osobowymi, jak również spółki osobowe mogą łączyć się miedzy sobą w spółki kapitałowe. Zgodnie z art. 491 §1 Kodeksu spółek handlowych spółki osobowe mogą być jedynie przejmowane, nie mogą być spółkami przejmującymi, a więc nie mogą być ostateczna formą prawną po połączeniu się spółek. Zaznaczyć należy, że połączeniu nie podlegają spółki w likwidacji, które rozpoczęły już podział majątku, a także spółka w upadłości.

Co najważniejsze, wykreślenie spółek przejmowanych i łączących się odbywa się bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Przyjmuje się, że jest to proces, w wyniku którego powstaje nowy podmiot z dniem wpisania połączenia do rejestru, a jego skutkiem jej wykreślenie z rejestru spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej, o czym stanowi art. 493 §2 Kodeksu spółek handlowych.

Do połączenia spółek dochodzi przez przejęcie (inkorporację) albo zawiązanie nowej spółki (fuzję). W przypadku inkorporacji dochodzi do przeniesienia całego majątku spółki – przejmowanej na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, która spółka przejmująca przyznaje wspólnik spółki przejmowanej. Natomiast, w przypadku fuzji spółek, dochodzi do powstania nowej spółki kapitałowej, na która przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki.

Podział spółek jest pewną formą restrukturyzacji, która polega na podzieleniu majątku spółki podlegającej dzieleniu, co polega na przekazaniu składników majątkowych spółki dzielonej, co ważne – bez przeprowadzenia likwidacji, do dwóch lub więcej już istniejących spółek lub spółek, które są nowo tworzone. Zatem, skutkiem podziału spółki jest jej rozwiązanie albo wydzielenie części składników majątkowych.

Ustawodawca wskazuje jednak na wiele ograniczeń, które uniemożliwiają podział spółek. Pierwszą zasadą jest zakaz dzielenia spółek osobowych, tym samym podziałowi podlegają jedynie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne. Jednakże, w sytuacji, jeżeli cały kapitał zakładowy spółki akcyjnej nie został pokryty, wówczas zakazane jest dzielenie takiej spółki. Nadto, spółka nie może być podzielona, gdy rozpoczęła podział majątku, jednakże samo zajście przyczyn otwarcia likwidacji spółki kapitałowej nie jest przeszkodą w podziale. Kolejnym ograniczeniem wskazanym przez ustawodawcę jest wydanie przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Zgodnie z art. 550 Kodeksu spółek handlowych spółka przejmująca nie może objąć własnych udziałów albo akcji własnych za udziału lub akcje, które posiada w spółce dzielonej oraz za własne udziały lub akcje spółki dzielonej. Nadto, §2 stanowi, że zakaz o którym mowa powyżej, dotyczy również objęcia udziałów lub akcji własnych przez osoby działające we własnym imieniu, lecz na rachunek spółki przejmującej bądź spółki dzielonej.

Kodeks spółek handlowych wyodrębnia dwa sposoby podziału, tj. poprzez rozbiór spółki albo przez wydzielenie. Natomiast, w ramach rozbioru spółki możemy wyróżnić:

• podział przez przejęcie,
• podział przez zawiązanie nowych spółek,
• podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki.

Wyżej wymienione sposoby cechują się tym, że spółka, która podlega podziałowi przestaje istnieć w obrocie, a jej wspólnicy otrzymują udziały w spółkach, które już istnieją albo nowo powstałych.

Podział przez przejęcie zgodnie z art. 529 kodeksu spółek handlowych, polega na przeniesieniu całego majątku spółki dzielonej na inne spółki, za udziały lub akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej.

Podział przez zawiązanie natomiast polega na utworzeniu nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek, o czym stanowi art. 529 § 1 pkt 2 Kodeksu spółek handlowych. Warunkiem tego rozwiązania jest tworzenie nowych spółek.

Podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki polega na połączeniu dwóch wcześniejszych sposobów, dochodzi do przeniesienia całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązana spółkę.

Należy jednak pamiętać, że istnieje możliwość podziału spółki przez wydzielenie, co polega na tym, że spółka dzielona jest w ten sposób, że przenoszona jest na istniejącą spółkę lub nowo zawiązaną część majątku spółki dzielonej. Wydzielenie nie powoduje więc zakończenia bytu prawnego spółki, a jedynie zmniejszenie jej majątku.

Zgodnie z art. 252 Kodeksu spółek handlowych osobom lub organom spółki, przysługuje prawo do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą. Zatem, jeżeli uchwala zgromadzenia wspólników pozostaje sprzeczna z ustawą, wówczas osobom wymienionym w art. 250 Kodeksu spółek handlowych przysługuje możliwość wytoczenia powództwa stwierdzenie nieważności uchwały. Prawo do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników przysługuje:

1. zarządowi, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz poszczególnym członkom,
2. wspólnikowi, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu,
3. wspólnikowi bezzasadnie niedopuszczonemu do udziału w zgromadzeniu wspólników,
4. wspólnikowi, który nie był obecny na zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad,
5. w przypadku pisemnego głodowania, wspólnikowi, którego pominięto przy głosowaniu lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne albo też który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie dwóch tygodni zgłosił sprzeciw.

Prawo do wniesienia powództwa o unieważnienie uchwały wygasa z upływem sześciu miesięcy od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednakże nie później, niż z upływem trzech lat od dnia powzięcia uchwały.

Skutkiem stwierdzenia nieważności uchwały wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest nieważność uchwały z mocą wsteczną. Wyrok w tym przedmiocie ma zatem charakter deklaratywny i wywiera skutek ex tung, tzn. potwierdza, że podjęta uchwala jest nieważna od samego początku.

Ustawodawca w Kodeksie spółek handlowych wyodrębnił dwa rodzaje powództw, których celem jest zniweczenie skutków prawnych podjętej przez wspólników uchwały. Pierwszym powództwem jest powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały, drugim powództwo o uchylenie uchwały, o czym poniżej. Zgodnie z art. 422 Kodeksu spółek handlowych uchwala walnego zgromadzenia sprzeczna ze statutem bądź dobrymi obyczajami i godząca w interes spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały.

Podstawową kwestią jest zatem ustalenie, kiedy pojawiają się podstawy do zaskrzenia uchwały w trybie art. 422 Kodeksu spółek handlowych, które zostaną przedstawione poniżej.

1. Przesłanka sprzeczności uchwały z umową spółki. Jako pierwszą przesłankę uchylenia uchwały podjętej przez organ spółki kapitałowej należy wyróżnić sprzeczność uchwały z umową spółki. Właściwe powołanie się na tę przesłankę związane jest z koniecznością powołania się na konkretne postanowienie umowy oraz wykazanie, że zostało ono naruszone. Do sprzeczności uchwały z umową spółki dochodzi wówczas gdy uchwala reguluje daną kwestię inaczej niż umowa spółki lub dochodzi do naruszenia trybu powzięcia uchwały (np. w zakresie większości głosów lub wymagane kworum), co stanowi sprzeczność formalną.
2. Przesłanka sprzeczności z dobrymi obyczajami. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014 roku, przez dobre obyczaje należy rozumieć zasady zachowania oparte na przestrzeganiu ogólnych zasad etycznych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz uczciwość kupiecką, które w sposób korzystny wpływają zarówno na relacje wewnętrze w spółce, jak i na jej otoczenie. Są to zatem ogólne normy uczciwości i przyzwoitości, które obowiązują w społeczeństwie, nie tylko te, które istnieją między przedsiębiorcami.
3. Przesłanka godzenia w interesy spółki. O interesie spółki możemy mówić w dwóch kontekstach, po pierwsze w aspekcie majątkowym, po drugie w aspekcie niemajątkowym. Aspekt majątkowy odnosi się do pozostawania przez spółkę w jak najlepszej kondycji finansowej. Naruszenie interesu majątkowe spółki prowadzi do zmniejszenia majątku spółki, np. poprzez niekorzystne transakcje. Aspekt majątkowy natomiast wiąże się z dobrym imieniem/renomą spółki. Uchwala spółki godzi w interesy niemajątkowe, jeżeli chroni interesy osób trzecich ponad interesy spółki.
4. Pokrzywdzenie wspólnika. Ostatnią z przesłanek wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały jest jej podjęcie w celu pokrzywdzenia wspólnika. O takiej sytuacji możemy mówić wówczas, gdy dochodzi do osłabienia pozycji wspólnika w odniesieniu do pozostałych wspólników lub w stosunku do samej spółki. Uchwały, których celem jest pokrzywdzenie wspólnika są, np. uchwały w przedmiocie przeznaczenia zysku, na podstawie, których nie dochodzi do wypłaty dywidendy.

Należy zaznaczyć, że uchylenie uchwały spółki wymaga wystąpienia co najmniej dwóch z czterech przedstawionych powyżej przesłanek, a nadto, przesłanki te muszą pochodzić z dwóch odrębnych grup. Uchylenie uchwały może zatem nastąpić, jeśli ziszczą się przesłanki w następujących kombinacjach:

1. sprzeczność z umową oraz godzenie w interesy spółki,
2. sprzeczność z umową oraz wystąpienie celu pokrzywdzenia wspólnika,
3. sprzeczność z dobrymi obyczajami oraz godzenie w interesy spółki,
4. sprzeczność z dobrymi obyczajami oraz wystąpienie celu pokrzywdzenia wspólnika.

Wniesie powództwa o uchylenie uchwały możliwe jest w ciagu miesiąca od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminie sześciu miesięcy od dnia powzięcia uchwały. Nadto, podmiotem uprawnionym do wniesienia powództwa jest osoba (organ) posiadająca legitymacje formalną, a jest nim np. Wspólnik, który głosował przeciwko uchwale i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu. Nadto, powództwo może zostać wniesione również przez zarząd, radę nadzorczą, komisję rewizyjną, a także każdy z członków tych organów. Co istotne i warte zapamiętania – uchwala jest ważna aż do momentu prawomocnego uwzględniania powództwa o uchylenie uchwały.

W polskim systemie prawnym ustawodawca uregulował problematykę spółek osobowych w Kodeksie spółek handlowych, stanowiąc, że spółkami osobowymi są:

• spółki jawne,
• spółki partnerskie,
• spółki komandytowe,
• spółki komandytowo-akcyjne.

Każda ze spółek osobowych charakteryzuje się odmiennym zakresem odpowiedzialności wspólników za zaciągane zobowiązania spółki.

Wspólnicy spółki jawnej odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, jest to odpowiedzialność subsydiarna, co oznacza, że wierzyciel może dochodzić roszczeń od wspólnika dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna, o czym stanowi art. 31 Kodeksu spółek handlowych.

Partnerzy spółki partnerskiej, zgodnie z art. 95 Kodeksu spółek handlowych nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o prace lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Partnerzy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem osobistym, jednak odpowiedzialność ta jest wylaczona w przypadku szkód wyrządzonych przez innych partnerów.

W spółce komandytowej wyróżniamy dwa rodzaje wspólników – komplementariuszy i komandytariuszy. Komplementariusze odpowiadają za długi spółki w pełnej wysokości, własnym majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami i spółką, ich odpowiedzialność jest nieograniczona, co oznacza, że nie można w stosunkach zewnętrznych ustalić granic jego odpowiedzialności. Odpowiedzialność komplementariuszy jest solidarna, co oznacza, że każdy z nich odpowiada za całość długu solidarnie z innymi komplementariuszami, komandytariuszami i spółka. Wierzyciel może według swojego wyboru skierować roszczenia do spółki, wszystkich lub niektórych wspólników, komplementariuszy, komandytariuszy. Zatem, wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku komplementariusza, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Natomiast, odpowiedzialność komandytariuszy jest bezpośrednia, osobista, solidarna, subsydiarna, a co najważniejsze odpowiadają do wysokości tzw. sumy komandytowej, która jest określoną w umówię spółki i wpisana do rejestru. Należy zaznaczyć, że wysokość sumy komandytowej nie została określoną przez ustawodawcę, nie może być to jednak suma wyłącznie symboliczna. Warto podkreślić, że komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec osób trzecich do wysokości sumy komandytowej, jednakże wniesienie wkładu zwalnia go z odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki.

Jeśli chodzi o wspólników w spółce komandytowo-akcyjnej to różnią ich reguły odpowiedzialności za zobowiązania. Komplementariusz odpowiada za zobowiązania bez względu na ich rodzaj i źródło powstania i ponosi odpowiedzialność osobistą, nieograniczoną, solidarną i subsydiarną. Odpowiedzialność osobista komplementariusza oznacza, że opowiada on swoim majątkiem odrębnym od majątku spółki. Odpowiedzialność ta jest nieograniczona w tym sensie, że jej górną granicę wyznaczają zaciągnięte zobowiązania. Odpowiedzialność solidarna oznacza, że każdy z komplementariuszy odpowiada za całość długu solidarnie z innymi komplementariuszami i spółka. Akcjonariusze natomiast nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki, a jedynie ryzyko składnikami majątkowymi wnoszonymi do spółki. Jednakże, generalna zasada nieodpowiedzialności akcjonariusza za zobowiązania spółki jest w pewnych sytuacjach ograniczona. Akcjonariusz ponosi odpowiedzialność osobistą, gdy:

• działał w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed wpisem do rejestru,
• nazwisko akcjonariusza zostało umieszczone w firmie,
• dokonując czynności prawnych jako pełnomocnik (prokurent), nie ujawnił swego pełnomocnictwa, przekroczył granice umocowania lub działał bez umocowania,
• zmienił swój status i stał się komplementariuszem.

W spółkach kapitałowych, do których zaliczają się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna i prosta spółka akcyjna, odpowiedzialność wspólników jest ograniczona. W przypadku spółek kapitałowych bowiem w pierwszej kolejności za długi odpowiada spółka.

W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością również spółka odpowiada całym swoim majątkiem, a jej odpowiedzialność jest nieograniczona. Oznacza to, że wierzyciel w pierwszej kolejności stara się zaspokoić bezpośrednio z majątku spółki, bowiem co do zasady wspólnicy nie odpowiadają za jej zobowiązania, o czym stanowi art. 151 § 4 Kodeksu spółek handlowych. Istnieją jednak sytuacje, w których wyjątkowo, po stronie wspólników powstaje odpowiedzialność.

1. O takiej sytuacji stanowi art. 13 § 1 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu. Zatem, jeżeli wspomniał działał w imieniu spółki w organizacji, tj. przed jej wpisaniem do Krajowego Rejestru Sądowego, wówczas będzie ponosił nieograniczoną odpowiedzialność własnym majątkiem za jej zobowiązania.
2. Ustawodawca przewidział rownież odpowiedzialność wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w sytuacji wyrządzenia jej szkody. Art. 292 Kodeksu spółek handlowych stanowi, że kto, biorąc udział w tworzeniu spółki, wbrew przepisom prawa z winy swojej wyrządził spółce szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
3. Kolejną sytuacją, w której wspólnik wyjątkowo ponosi odpowiedzialność za dług spółki jest sytuacja określona w art. 14 § 2 Kodeksu spółek handlowych, który przewiduje, że w przypadku gdy wspólnik albo akcjonariusz wniósł wkład niepieniężny mający wady, jest on zobowiązany do wyrównania spółce kapitałowej różnicy miedzy wartością przyjętą w umówię albo statucie spółki, a zbywcza wartością wkładu. Nadto, zgodnie z art. 175 Kodeksu spółek handlowych jeżeli wartość wkładów niepieniężnych została znacznie zawyżona w stosunku do ich wartości zbawczej w dniu zawarcia umowy spółki, wspólnik, który wniósł taki wkład, oraz członkowie zarządu, którzy, wiedząc o tym, zgłosili spółkę do rejestru, obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość.
4. Ostatnią omawianą sytuacją jest ta, o której stanowi art. 299 Kodeksu spółek handlowych, który przewiduje odpowiedzialność osobistą członków zarządu spółki w stosunku do osób trzecich. Zgodnie z § 1 przywołanego przepisu – jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Zatem, przesłanki solidarnej odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki powstają gdy, po pierwszej – istnieje niezaspokojone zobowiązanie spółki, a po drugie – egzekucja prowadzona przeciwko spółce okazała się bezskuteczna.

Jeśli chodzi o prostą spółkę akcyjną to w jej przypadku obowiązują takie same zasady odpowiedzialności jak w przypadku wyżej opisanej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

W przypadku spółki akcyjnej w pierwszej kolejności za długi spółki, odpowiada ona swoim majątkiem. Jednakże, wierzycielom, którym nie udało się zaspokoić swoich długów, mogą dochodzić od członków zarządu odpowiedzialności, która kształtuje się na zasadach ogólnych. Wierzyciel musi wówczas udowodnić, że doznał szkody, a członek zarządu działał niezgodnie z prawem, nadto, że pomiędzy działaniem członka zarządu, a powstaniem szkody istnieje związek przyczynowy.

W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że do spółek osobowych należą spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe, a także spółki komandytowo-akcyjne. Co do zasady, wspólnicy spółek osobowych ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Co istotne, odpowiedzialność poszczególnych wspólników w spółkach osobowych jest większa niż w przypadku spółek kapitałowych, gdzie nacisk kładziony jest na kapitał.

W spółce jawnej, zgodnie z art. 22 § 2 Kodeksu spółek handlowych każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółka. Ustawodawca nakazuje jednak stosowanie art. 31 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, jest to tzw. subsydiarna odpowiedzialność wspólnika. Aby skierować egzekucje przeciwko wspólnikom spółki jawnej, nie jest konieczne uprzednie uzyskanie postanowienia w przedmiocie bezskuteczności egzekucji z jej majątku.

W przypadku spółek partnerskich, zgodnie z art. 89 Kodeksu spółek handlowych – w sprawach nieuregulowanym w dziale dot. spółki partnerskiej, stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba ze ustawa stanowi inaczej. Z uwagi na specyfikę, a także cel, w jakim zawiązuję się spółki partnerskie ustawodawca modyfikuje w pewien sposób zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki partnerskiej w art. 95 Kodeksu spółek handlowych. W tym miejscu, warto przypomnieć, że spółkę partnerską tworzą partnerzy w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Zgodnie z przywołanym przepisem partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o prace lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictw innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Oznacza, to, że odpowiedzialność za zobowiązania powstałe wyłącznie w związku z wykonywaniem wolnego zawodu ponosi sam partner. Reszta z partnerów nie będzie ponosić odpowiedzialności za inne zobowiązania, które zostały zaciągnięte przez innego partnera, w związku z wykonywaniem przez niego zawodu.

Odpowiedzialność wspólnika w spółkach komandytowych uzależniona jest od jego statusu w spółce, bowiem w tego rodzaju spółkach wyróżniamy komplementariuszy, jak i komandytariuszy. Jeśli wspólnik jest komplementariuszem, wówczas ponosi on odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Komandytariusz natomiast odpowiada jedynie do wysokości sumy komandytowej. Należy pamietać o art. 104 § 5 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym, nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczone w firmie spółki. W przeciwnym razie komandytariusz ten odpowiadać będzie wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.

W spółkach komandytowo – akcyjnych odpowiedzialność jest zbliżona do tej odpowiedzialności opisanej powyżej. W tego rodzaju spółkach również mamy do czynienia z dwoma rodzajami wspólników – komplementariuszem i akcjonariuszem. Odpowiedzialność komplementariusza za zobowiązania spółki jest odpowiedzialnością osobistą, odpowiada on więc całym swoim majtkiem. Akcjonariusz nie ponosi żadnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Akcjonariusze mogą jednak utracić wkład, który został wniesiony za akcje. Od powyższej zasady istnieją jednak wyjątki, akcjonariusze będą odpowiadać za zobowiązania spółki w poniższych przypadkach:

• jego nazwisko lub nazwa zostanie umieszczona w nazwie spółki,
• kiedy działa w imieniu spółki jako pełnomocnik lub prokurent i nie ujawnia tego faktu na zewnątrz bądź przekracza zakres swojego umocowania lub gdy działa w ogóle bez pełnomocnictwa.

Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zgodnie z art. 157 § 2 Kodeksu spółek handlowych powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa spółki z o.o. jest warunkiem koniecznym do jej utworzenia, nadto jest to czynność wielostronna, zawiązana między wspólnikami. Co zatem powinna zawierać umowa spółki, tak aby bez problemu została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym?

Art. 157 Kodeksu spółek handlowych stanowi, że umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna określać:

1. firmę i siedzibę spółki – a więc jej nazwę (z uwzględnieniem członu „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”, a także miejscowość, w której siedzibę ma organ zarządzający spółką,
2. przedmiot działaności spółki – a więc wskazanie czym spółka będzie się zajmowała, stanowi to konkretyzację celu, w jakim została zawiązana spółka. Należy zaznaczyć, ze określenie przedmiotu działalności spółki ma przede wszystkim skutek wewnętrzny, a przekroczenie wskazanego przedmiotu działaności pozostaje bez wpływu na ważność czynności dokonanych przez spółkę,
3. wysokość kapitału zakładowego – jest to kwota pieleizna, która stanowi sumę wniesionych do spółki wkładów. Musi on być określony w umówię spółki i pokryty w całości do momentu zarejestrowania spółki. Minimalna wyooksoc kapitału zakładowego spółki wynosi 5 000,00 zł, przy czym wartość nominalna udziału nie może nic niższa od 50,00 zł,
4. czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
5. liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników – wspólnicy określają na jaką ilość udziałów podzielony jest kapitał i jaka jest ich wartość,
6. czas trwania spółki jeżeli jest oznaczony – jeżeli spółka jest tworzona na czas oznaczony, to należy to zaznaczyć w powie. W przeciwnym razie stosowny przepis w umówię spółki jest zbędny.

Należy zaznaczyć, że art. 157 Kodeksu spółek handlowych określa elementy obowiązkowe umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jednakże wspólnicy mają możliwość wpisania do umowy innych postanowień, zgodnie z zasadą swobody umów.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji jest szczególnym etapem funkcjonowania spółki z o.o., który występuje od momentu zawarcia umowy spółki do chwili jej wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Spółka z o.o. w organizacji nie ma osobowości prawnej, jednakże posiada zdolność prawną oraz pełna zdolność do czynności prawnych, o czym stanowi art. 11 Kodeksu spółek handlowych wskazując, że spółki kapitałowe w organizacji mogą we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Zatem, za pomocą spółki z o.o. w organizacji istnieje możliwość rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej, zanim spółka uzyska wpis do rejestru KRS. Co do zasady, ten rodzaj spółki ma charakter tymczasowy, zgodnie bowiem z art. 169 Kodeksu spółek handlowych – jeżeli zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, umowa spółki ulega rozwiązaniu.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, już na tym etapie, a więc przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców może uzyskać NIP, a także REGON. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 11 § 3 Kodeksu spółek handlowych firma spółki kapitałowej w organizacji, a więc nazwa, w tym przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „w organizacji”.

Zgodnie z art. 161 § 2 spółka z o.o. w organizacji jest reprezentowana przez zarząd albo pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników. Pierwszy zarząd w spółce z o.o. musi zostać powołany jeszcze przed jej wpisem do rejestru KRS. Zgodnie z art. 201 § 4 Kodeksu spółek handlowych członkowie zarządu powoływani są uchwałą wspólników, która podejmowana jest bezwzględna wiekszością głosów. Powołanie pełnomocnika natomiast musi nastąpić uchwalą podjętą jednomyślnie.

Dopłaty w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością są jednym ze sposobów, pozwalających na odniesienie kapitału spółki bez konieczności zmiany umowy spółki czy podwyższenia kapitału zakładowego. Kwestie dopłat w spółce z o.o. ustawodawca uregulował w art. 177 Kodeksu spółek handlowych, wskazując, że umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. Nadto, zgodnie z § 2 dopłaty powinny być nakładane u uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do udziałów. Należy podkreślić, że dopłaty nie powodują podwyższenia kapitału zakładowego spółki, a w zamian za wniesione dopłaty nie otrzymują nowych udziałów.

Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 20 lutego 2014 r. II FZ 156/14, wskazał, że dopłaty mogą być wnoszone w związku z czasowymi trudnościami finansowymi spółki, potrzebą jej dokapitalizowania, czy koniecznością poniesienia dodatkowych nakładów inwestycyjnych.

Aby w ogóle spółka mogła skorzystać z instytucji dopłat, w umowie spółki powinno istnieć stosowne postanowienie, które przewiduje możliwość ich nałożenia. Umowa spółki powinna nadto określać maksymalną wysokość dopłat, jakie mogą być nałożone na wspólników oraz ewentualne zasady ich zwrotu. Poza umieszczeniem w umowie spółki zapisu o dopłatach, należy jeszcze podjąć stosowną uchwałę wspólników, w której określone zostaną wysokość dopłat, a także termin ich wniesienia.

Pojawia się pytanie czy dopłaty podlegają zwrotowi? Należy wskazać, że umowa spółki może przewidywać charakter dopłat. Istnieje możliwość nałożenia dopłat bezzwrotnych, jednakże najczęściej są to dopłaty zwrotne. Jednakże, jeśli w umowie przewidziano, że dopłata ma charakter bezzwrotny, wówczas wspólnikom nie będzie przysługiwało roszczenie o ich zwrot. Kwestie ewentualnego zwrotu dopłat reguluje uchwała i dopiero po jej podjęciu, wspólnikom przysługuje roszczenie o zwrot. Nadto, art. 179 Kodeksu spółek handlowych stanowi, że dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.

Zgodnie z art. 178 § 2 Kodeksu spółek handlowych – jeżeli wspólnik nie uiścił dopłaty w określonym terminie, obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie; spółka msze również żądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.

Podsumowując, dopłaty w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, o których stanowi art. 177 Kodeksu spółek handlowych, stanowią mechanizm, który pozwala na pozyskanie dodatkowych środków finansowych od wspólników w sposób szybki i elastyczny, Warunkiem koniecznym jest przewidzenie takiej możliwości w umówię spółki oraz podjęcie odpowiedniej uchwały wspólników. Dopłaty stanowią elastyczne narzędzie finansowania spółki, pozwalają na szybkie uzyskanie dodatkowych środków finansowych bez konieczności zmiany umowy spółki.

Przedsiębiorcy – osoby prawne i podmioty ustawowe mogą być reprezentowane przez prokurentów. Prokura jest pełnomocnictwem szczególnego rodzaju, a do jej cech należą:

• ustawowo określony zakres umocowania,
• mogą ją ustanowić tylko przedsiębiorcy w zakresie czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
• czynności prawne możliwe do dokonania przez prokurenta muszą się wiązać z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
• prokura jest wpisywana do rejestru,
• nie można ograniczyć prokury ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Prokuratura jest zatem umocowaniem osoby trzeciej do dokonywania czynności prawej w imieniu spółki. Udzielenie prokury skutkuje udzieleniem szerokich uprawnień do działania w imieniu przedsiębiorstwa, bez konieczności uzyskiwania zgody właściciela na każdą czynność.

Wyróżniamy trzy rodzaje prokury:

1. prokurę łączną – przedsiębiorca udziela pełnomocnictwa kilku prokurentom, określając zakres samodzielnego działania każdego z nich, a także decyduje o czynnościach, w przypadku których powstanie konieczność współdziałania prokurentów,
2. prokurę oddziałową – ten rodzaj dotyczy umocowania do czynności wpisanych w rejestrze danego oddziału,
3. prokurę samoistną – pozwala prokurentowi samodzielnie reprezentować przedsiębiorcę we wszystkich sprawach sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Funkcję prokurenta w spółce może pełnić tylko osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Należy zaznaczyć, że ustanowienie prokurenta jest czynnością wewnętrzną, wywołuje więc skutki jedynie w strukturze spółki i następuje w drodze uchwały wspólników. Natomiast udzielnie prokury wywołuje już skutki poza strukturą spółki – wobec osób trzecich. Po ustanowieniu prokurenta możliwe jest udzielenie mu prokury na piśmie.