Wynajem rzeczy jest jednym z najczęściej spotykanych sposobów korzystania z cudzej własności – od mieszkań poprzez samochody po narzędzia. Jednak nie wszyscy najemcy zdają sobie sprawę z tego, jakie mają obowiązki oraz jakie zasady ich obowiązują w kontekście użytkowania przedmiotu najmu. Co mówi na ten temat prawo cywilne?
Jakie są prawa i obowiązki najmującego?
Kodeks cywilny reguluje zasady korzystania z rzeczy najętej w umowie najmu, chroniąc zarówno interesy wynajmującego, jak i najmującego. Jednym z ważniejszych artykułów jest art. 659 Kodeksu cywilnego, który określa podstawowy obowiązek wynajmującego, czyli oddanie rzeczy najemcy do używania zgodnie z umową. Z kolei najmujący ma obowiązek dbać o rzecz i korzystać z niej zgodnie z założeniami oraz jej przeznaczeniem.
Główne prawo najmującego
Prawo do użytkowania rzeczy – najmujący ma prawo do swobodnego korzystania z wynajętej rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem. Przykładowo, w przypadku wynajmu mieszkania najemca ma prawo w nim mieszkać, ale nie może np. przekształcić go w warsztat, jeśli umowa tego nie przewiduje.
Główne obowiązki najmującego
Najemca, zgodnie z przepisami prawa cywilnego, ma obowiązek dbać o wynajętą rzecz i utrzymywać ją w stanie nie gorszym niż w momencie zawarcia umowy, uwzględniając normalne zużycie wynikające z codziennego korzystania. Oznacza to, że najmujący powinien wykazywać się starannością w użytkowaniu, dbając o to, aby nie doszło do nadmiernych uszkodzeń lub zniszczeń. Ponadto przedmiot najmu musi być wykorzystywany zgodnie z ustaleniami zawartymi w umowie oraz jego przeznaczeniem. Przykładowo, jeśli ktoś wynajmuje samochód na cele codziennej jazdy, nie może używać go do rajdów off-road, chyba że umowa wyraźnie na to pozwala. Każde odstępstwo może skutkować konsekwencjami prawnymi, w tym żądaniem naprawienia szkód przez wynajmującego.
Jakie są zasady korzystania z rzeczy najętej?
Zasady korzystania z rzeczy najętej są dokładnie opisane w Kodeksie cywilnym. Przepisy regulujące tę kwestię mają na celu ochronę wynajmującego przed nadmiernym i nieuzasadnionym zniszczeniem mienia, ale jednocześnie dają najmującemu swobodę korzystania z wynajętej rzeczy w ramach ustalonych zasad.
Korzystanie zgodnie z przeznaczeniem
To podstawowy wymóg prawa. Najmujący musi używać rzeczy w sposób, który jest zgodny z jej przeznaczeniem, a także z tym, co zostało ustalone w umowie najmu. Złamanie tej zasady może być podstawą do wypowiedzenia umowy najmu.
Normalne zużycie a nadmierne zniszczenie
Prawo cywilne dopuszcza, że rzecz wynajęta ulegnie normalnemu zużyciu w trakcie użytkowania. Najmujący nie odpowiada za naturalne zużycie rzeczy wynikające z normalnego jej użytkowania. Jednak jeśli doprowadzi on do uszkodzeń, które wynikają z niewłaściwego korzystania lub zaniedbań, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za zniszczenia.
Jeśli wynajęte mieszkanie po zakończeniu umowy najmu wymaga odmalowania ścian z powodu kilkuletniego użytkowania, to jest to normalne zużycie. Natomiast dziury w ich strukturze wynikające z nieodpowiednim wierceniem, zniszczone meble czy uszkodzona podłoga mogą być uznane za zniszczenie przekraczające zakres zwykłego zużycia i najemca będzie musiał pokryć koszty naprawy.
Co w przypadku zużycia rzeczy najętej?
Naturalne zużycie wynajętej rzeczy jest czymś, co wynajmujący musi zaakceptować. Niemniej jednak pojawia się pytanie: co w przypadku, gdy ulegnie ona wyeksploatowaniu w takim stopniu, że przestanie spełniać swoją funkcję? Prawo przewiduje kilka sytuacji i odpowiednich kroków.
Obowiązek napraw
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego (art. 662 §1 KC), wynajmujący ma obowiązek utrzymywać rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku przez cały czas trwania najmu. Oznacza to, że jeśli rzecz wymaga napraw, to spoczywa na nim obowiązek ich dokonania, chyba że strony w umowie ustaliły inaczej. Przykładowo, jeśli w wynajmowanym mieszkaniu zepsuje się lodówka, a w umowie najmu ustalono, że sprzęty AGD są własnością wynajmującego, to musi on zorganizować naprawę bądź wymianę urządzenia.
Zużycie a utrata wartości rzeczy
W przypadku, gdy rzecz najęta zużyje się w wyniku normalnego użytkowania i przestanie być użyteczna (np. zużycie opon w wynajętym samochodzie), najmujący nie ponosi za to odpowiedzialności. Jednak jeżeli została ona zniszczona lub zużyta w sposób nadmierny z winy najemcy, wynajmujący ma prawo domagać się odszkodowania lub potrącenia kosztów naprawy z kaucji, jeśli była ona pobrana na początku najmu.
Jeśli jesteś stroną umowy najmu – zarówno jako wynajmujący, jak i najemca – upewnij się, że znasz swoje prawa i obowiązki. Unikniesz w ten sposób nieporozumień i problemów prawnych. Skonsultuj swoją umowę z prawnikiem, aby mieć pewność, że wszystkie istotne kwestie zostały właściwie uwzględnione.
