Subsydiarny akt oskarżenia to wyjątkowa instytucja prawa karnego, dająca pokrzywdzonemu narzędzie do dochodzenia sprawiedliwości, gdy prokuratura nie podejmuje działań. Choć procedura ta wiąże się z licznymi wymogami, stanowi ona szansę na kontynuowanie postępowania karnego w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego. Przekonaj się, jak dokładnie przebiega proces wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia oraz jakie kroki należy podjąć, by skutecznie skorzystać z tego uprawnienia.
Czym jest subsydiarny akt oskarżenia?
Subsydiarny akt oskarżenia, to uregulowana art. 55 Kodeksu Postępowania Karnego instytucja prawna zapewniająca pokrzywdzonemu możliwość realizacji jego uprawnień wynikających z faktu bezpośredniego naruszenia lub zagrożenia jego dobra prawnego przez przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego w sytuacji, w której oskarżyciel publiczny nie działa, a istnieje uzasadnione podejrzenie, że do takiego naruszenia doszło.
Należy podkreślić, że pokrzywdzonemu co do zasady nie przysługuje prawo do inicjowania postępowania sądowego w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, jako że funkcję ścigania takich przestępstw wykonuje państwo. Z tego powodu, w celu ograniczenia składania nieuzasadnionych oskarżeń, złożenie subsydiarnego aktu oskarżenia obwarowane jest wieloma wymogami.
Wymogi formalne i proceduralne wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia
Najbardziej złożonym wymogiem skierowania subsydiarnego aktu oskarżenia jest dwukrotne uzyskanie przez pokrzywdzonego decyzji o umorzeniu postępowania przygotowawczego bądź dwukrotne uzyskanie decyzji o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego. Do spełnienia tego wymogu konieczne jest:
- wydanie przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze postanowienia o umorzeniu tego postępowania lub odmowie jego wszczęcia.
- Złożenie przez pokrzywdzonego zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego do sądu właściwego do rozpoznania sprawy.
- Uchylenie przez sąd właściwy do rozpoznania sprawy zażalonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi prowadzącemu postępowanie przygotowawcze ze
- wskazaniem powodów uchylenia.
- Ponowne przeprowadzenie postępowania przygotowawczego zgodnie ze wskazaniem sądu co do okoliczności, które należy wyjaśnić i czynności, które należy przeprowadzić.
- Ponowne wydanie postanowienia o umorzeniu postępowania w braku podstaw do wniesienia aktu oskarżenia lub odmowie jego wszczęcia z pouczeniem pokrzywdzonego o możliwości wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia.
Wraz ze spełnieniem powyższego wymogu konieczne jest jednoczesne spełnienie wymogów wskazanych poniżej:
- dopełnienie prekluzyjnego miesięcznego terminu wniesienia skargi do dnia doręczenia postanowienia o umorzeniu postępowania;
- przymus adwokacko-radcowski – sporządzenie i podpisanie subsydiarnego aktu oskarżenia przez profesjonalnego reprezentanta procesowego – t.j. przez adwokata, radcę prawnego lub radcę Prokuratorii Generalnej RP;
- spełnienie wymogów formalnych (art. 332 i 333 par. 1 KPK) i dołączenie do niego odpisów dla każdego oskarżonego i prokuratora;
- wniesienie opłaty w wysokości 300 zł.
Konsekwencje wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia
Konsekwencją wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia jest przesłanie jego odpisu prokuratorowi wraz z wezwaniem do nadesłania w terminie 14 dni akt postępowania przygotowawczego do sądu. Do postępowania wszczętego z oskarżenia subsydiarnego może w każdym czasie wstąpić prokurator, który staje się wówczas oskarżycielem publicznym, a dotychczasowy oskarżyciel subsydiarny oskarżycielem posiłkowym. W takiej sytuacji cofnięcie aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego wymaga zgody oskarżyciela posiłkowego, który wniósł akt oskarżenia.
Subsydiarny akt oskarżenia jest skomplikowaną, ale istotną instytucją, która daje pokrzywdzonemu możliwość wniesienia oskarżenia w sytuacji, gdy prokuratura nie widzi podstaw do kontynuowania sprawy. Proces ten wymaga m.in. dwukrotnego umorzenia postępowania przez organy ścigania, zachowania precyzyjnych wymogów formalnych oraz zaangażowania profesjonalnego prawnika. Choć procedura jest złożona, pokrzywdzeni mogą zyskać narzędzie do walki o sprawiedliwość w sądzie.
