Wydziedziczenie to niezwykle istotna, choć często nieznana instytucja prawa spadkowego, pozwalająca na pozbawienie bliskich prawa do zachowku w określonych przypadkach. Warto zrozumieć, jakie warunki muszą być spełnione, aby skutecznie wydziedziczyć zstępnych, małżonka czy rodziców, oraz jakie konsekwencje wiążą się z takim krokiem. Poznaj zasady, na jakich można wykluczyć bliskich z dziedziczenia i kiedy można kwestionować taką decyzję.
Czym jest wydziedziczenie?
Wydziedziczenie jest jedną z instytucji prawa spadkowego. Zasady wydziedziczenia określone są w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm., dalej k.c.). Wydziedziczenie jest możliwością testamentowego pozbawieniu zstępnych, małżonka i rodziców zachowku w określonych przypadkach.
Co to jest zachowek?
Zachowek jest rekompensatą i formą ochrony interesów majątkowych zstępnych, małżonka i rodziców, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, a zostali pozbawieni tego prawa poprzez niepowołanie ich do dziedziczenia.
Zgodnie z art. 1008 k.c. spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Za działanie uporczywe w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego zalicza się np. brak zainteresowania spadkodawcą chorym lub potrzebującym pomocy ze względu na swój wiek. Uporczywe niedopełnienie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych może mieć miejsce, gdy osoba ta ma możliwość wykonywania obowiązków rodzinnych. Uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych może mieć miejsce tylko wówczas, gdy zobowiązany ma możliwość ich wykonywania.
Istotne jest, że przyczyna wydziedziczenia powinna zostać wskazana wprost z treści testamentu. Dokonanie przez spadkobiercę wydziedziczenia z jakiegokolwiek innej przyczyny niż wskazana powyżej bądź też niewskazanie przyczyny, na podstawie której wydziedziczenie następuje, będzie całkowicie nieskuteczne. Należy również wskazać, iż zgodnie z art. 1011 k.c. zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę. Jeżeli spadkodawca przebaczył osobie uprawnionej do zachowku, to nie może jej wydziedziczyć. Istnieją również sposoby na podważenie wydziedziczenia. Jest to możliwe poprzez zakwestionowanie przyczyny wydziedziczenia, podważenie całego testamentu lub wykazanie, iż spadkodawca przebaczył osobie uprawnionej.
Jeśli masz pytania dotyczące wydziedziczenia lub potrzebujesz pomocy w sporządzeniu testamentu, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią. Chętnie odpowiemy na Twoje pytania i doradzimy, jak skutecznie zabezpieczyć swoje interesy spadkowe. Zachęcamy również do dzielenia się swoimi przemyśleniami w komentarzach poniżej!
