Czym jest sankcja kredytu darmowego (SKD)?
Jaki jest zakres zastosowania sankcji kredytu darmowego?
Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności:
- umowę pożyczki,
- umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego,
- umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia,
- umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia
- umowę o kredyt odnawialny.
Komu przysługuje sankcja kredytu darmowego?
Sankcja kredytu darmowego przysługuje konsumentowi, jeżeli kredytodawca naruszył obowiązki wynikające z ustawy, w szczególności poniższe:
- Art. 29 ust. 1
- Art. 30 ust. 1 pkt 1-8.10,11,14-17,
- Art. 31-33
- Art.36a-36c
Ponadto do skorzystania z sankcji kredytu darmowego konsument jest uprawniony nie tylko w sytuacji niewykonania obowiązków nałożonych na bank w drodze ustawy, ale także w przypadku ich wadliwego wykonania.
Brak wymaganych informacji w umowie
Zgodnie z art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim, umowa powinna zawierać m.in. całkowity koszt kredytu, rzeczywistą roczną stopę oprocentowania (RRSO) oraz warunki jego spłaty. Jeśli instytucja finansowa zastosowała błędne RRSO, konsument ma prawo skorzystać z sankcji.
Nieprzekazanie formularza informacyjnego przed zawarciem umowy
Kredytodawca ma obowiązek dostarczyć konsumentowi formularz zawierający najważniejsze warunki kredytu (art. 13 ustawy).
Nieprawidłowe informowanie o prawie do odstąpienia
Zgodnie z art. 53 ustawy, konsument ma prawo odstąpić od umowy kredytowej w terminie 14 dni, a kredytodawca musi o tym jasno poinformować.
Inne wady umowy kredytu konsumenckiego
Jeśli umowa kredytu konsumenckiego zawiera fałszywe lub wprowadzające w błąd informacje, konsument ma prawo dochodzić swoich roszczeń. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, w których instytucja finansowa nieprawidłowo przedstawia rzeczywistą roczną stopę oprocentowania (RRSO), ukrywa dodatkowe koszty lub stosuje niejasne zapisy dotyczące naliczania odsetek. W przypadku niezgodności umowy z ustawą o kredycie konsumenckim konsument może powołać się na przepisy chroniące jego prawa i dochodzić ich na drodze reklamacyjnej lub sądowej.
Skutek prawny zastosowania SKD
Jeżeli konsument skutecznie skorzysta z sankcji kredytu darmowego, zobowiązany jest do zwrotu jedynie kwoty kapitału bez odsetek i dodatkowych kosztów. Następuje to poprzez złożenie kredytodawcy oświadczenia o kredycie darmowym, które może być sporządzone jedynie w formie pisemnej. Kredytodawca nie może żądać dodatkowych opłat ani wynagrodzenia za udzielenie finansowania. Konsument ponosi wyłącznie koszty ustanowienia zabezpieczenia kredytu, które zostały ujęte w umowie. Konsument po złożeniu oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego zwraca kredyt w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy.
Jeżeli umowa nie przewiduje terminu spłaty, spłata następuje w terminie:
- pięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich do wysokości 80 000 zł;
- dziesięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich powyżej 80 000 zł.
Kiedy można skorzystać z sankcji kredytu darmowego?
Uprawnienie do skorzystania z SKD wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy (czyli od spłaty ostatniej raty kredytu). Oznacza to, że konsument ma ograniczony czas na złożenie oświadczenia, dlatego warto działać niezwłocznie po wykryciu naruszeń. Po upływie tego terminu sąd odmówi uznania prawa do sankcji, a konsument straci możliwość dochodzenia swoich praw na tej podstawie.
Jaki jest tryb dochodzenia praw SKD?
Konsument chcący skorzystać z sankcji kredytu darmowego powinien w pierwszej kolejności złożyć pisemne oświadczenie do kredytodawcy, informując o zamiarze spłaty kredytu bez odsetek. Jeśli kredytodawca odmówi uznania sankcji, konsument ma możliwość skierowania sprawy do Rzecznika Finansowego, Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) lub na drogę postępowania sądowego. W przypadku konieczności dochodzenia swoich praw przed sądem może powoływać się na sankcję. W przypadku podania błędnie obliczonego RRSO oraz innych wad umowy kredytu konsumenckiego, może on dochodzić zwrotu niesłusznie pobranych opłat, w tym odsetek od prowizji, kosztów administracyjnych oraz innych naliczeń wynikających z umowy kredytowej, jak prowizja z tytułu udzielenia kredytu.
Sankcja kredytu darmowego to skuteczne narzędzie ochrony konsumentów, które pozwala na uniknięcie nieuczciwych praktyk ze strony kredytodawców. Warunkiem jej zastosowania jest naruszenie obowiązków informacyjnych i formalnych przez instytucję finansową. Skorzystanie z sankcji wymaga jedynie złożenia oświadczenia i może prowadzić do znacznych oszczędności po stronie konsumenta.
W art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim zawiera informacje co powinna zawierać umowa kredytu lub pożyczki zawarta z konsumentem. Z kolei zgodnie z art. 45 ust.1 ustawy o kredycie konsumenckim w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17 uprawnia kredytobiorcę (konsumenta) do złożenia oświadczenia w oparciu, o które zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów w terminie i w sposób ustalony w umowie.
Poniżej wyszczególniono opis naruszeń
- Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 1 u.k.k. – Dane kredytodawcy i kredytobiorcy:
Umowa musi zawierać prawidłowe oznaczenie kredytodawcy i kredytobiorcy. Umowa powinna zawierać także oznaczenie pośrednika kredytowego.
Naruszeniem jest brak wskazania danych, wskazanie nieprawidłowych danych np. niewłaściwej siedziby instytucji finansowej, lub pominięcie adresu do doręczeń.
W przypadku umów zawartych po wejściu w życie ustawy o doręczeniach elektronicznych, brak lub błędne wskazanie adresu elektronicznego do doręczeń również stanowi naruszenie. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 2 u.k.k. – Rodzaj kredytu:
Naruszeniem jest brak wskazania rodzaju kredytu, wskazanie nieprawidłowego rodzaju kredytu, błędne określenie umowy jako kredytu zamiast pożyczki lub wskazanie rodzaju kredytu, który nie jest powszechnie znany
- Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 3 u.k.k. – Czas obowiązywania umowy:
Umowa musi określać czas obowiązywania umowy. W umowie w sposób jednoznaczny kredytodawca powinien podać okres od kiedy do kiedy ona obowiązuje.
Naruszeniem jest brak wskazania czasu obowiązywania umowy lub wskazanie nieprawidłowej informacji w tym zakresie. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 4 u.k.k. – Całkowita kwota kredytu:
Umowa musi zawierać informację o całkowitej kwocie kredytu, która zgodnie z definicją ustawową nie obejmuje kredytowanych kosztów kredytu.
Naruszeniem jest brak informacji o całkowitej kwocie kredytu, lub naruszenie może stanowić wskazanie dwóch różnych wartości „kwoty udzielonego kredytu” oraz „całkowitej kwoty kredytu”, lub podanie kwoty, która nie jest faktycznie udostępniona konsumentowi, lecz zawiera dodatkowe wartości, np. koszty ubezpieczeń lub prowizji. Koszty kredytu nie powinny być wliczane w całkowitą kwotę kredytu. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 5 u.k.k. – Termin i sposób wypłaty kredytu:
Umowa musi określać termin i sposób wypłaty kredytu.
Naruszeniem jest brak wskazania terminu lub sposobu wypłaty kredytu, określenie terminu jako warunku (zdarzenia przyszłego i niepewnego), a nie konkretnej daty, lub wskazanie jedynie sposobu wypłaty (przelew, gotówka) bez doprecyzowania szczegółów. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, każda transza musi mieć określony termin wypłaty. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 6 u.k.k. – Stopa oprocentowania kredytu:
Umowa musi określać stopę oprocentowania kredytu, warunki jej stosowania oraz procedury zmiany stopy oprocentowania.
W przypadku różnych stóp oprocentowania, informacje te muszą być podane dla każdej z nich. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. – Całkowity koszt kredytu:
Umowa musi zawierać całkowity koszt kredytu czyli wszystkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową, w tym odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże.
Naruszeniem może stanowić uwzględnienie w całkowitej kwocie kredytu środków faktycznie nieprzekazanych konsumentowi i określenie jej w sposób mylący. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 8 u.k.k. – Zasady i terminy spłaty kredytu:
Umowa musi określać zasady i terminy spłaty kredytu, w tym kolejność zaliczania rat na poczet należności kredytodawcy, oraz informację o prawie do wcześniejszej spłaty.
W przypadku różnych stóp oprocentowania dla różnych należności, należy podać kolejność zaliczania rat na poczet tych sald. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. – Inne koszty kredytu:
Umowa powinna zawierać wszystkie inne koszty związane z kredytem, w tym odsetki od kredytowanych kosztów, opłaty za windykację, opłaty za wcześniejszą spłatę, opłaty za wydanie zaświadczeń.
Naruszeniem jest niewymienienie wszystkich kosztów, określenie kosztów w sposób utrudniający ich identyfikację i obliczenie, lub brak wskazania warunków zmiany tych kosztów. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 11 u.k.k. – Oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego:
Umowa powinna określać roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie.
Naruszeniem jest brak tych informacji. Umowa powinna również wskazywać dzienną kwotę odsetek obliczoną na dzień zawarcia umowy. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 14 u.k.k. – Zabezpieczenie i ubezpieczenie spłaty kredytu:
Umowa powinna zawierać informacje o sposobie zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu.
Naruszeniem jest brak wskazania tych informacji lub wskazanie nieprecyzyjnych postanowień. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k. – Termin i sposób złożenia oświadczenia o odstąpieniu:
Umowa musi określać termin i sposób złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy.
Naruszeniem jest brak wskazania terminu na odstąpienie od umowy lub wskazanie terminu krótszego niż 14 dni, brak wskazania terminu na zwrot kapitału lub wskazanie terminu krótszego niż 30 dni oraz wymuszanie złożenia oświadczenia na określonym formularzu lub w formie pisemnej. Umowa musi również opisywać mechanizm odstąpienia i obowiązek zwrotu innych kosztów. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k. – Prawo do spłaty kredytu przed terminem:
Umowa musi określać prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę takiej spłaty.
Naruszeniem jest brak informacji o prawie do wcześniejszej spłaty, brak wskazania sposobu skorzystania z tego prawa oraz brak informacji o skutkach przedterminowej spłaty. - Naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 17 u.k.k.:
Umowa powinna zawierać informacje na temat skutków braku płatności.
Sankcja kredytu darmowego (SKD) to rozwiązanie prawne, które umożliwia konsumentowi zwrot wyłącznie pożyczonej kwoty kredytu, bez ponoszenia dodatkowych kosztów, takich jak odsetki, prowizje czy opłaty. Można z niej skorzystać, jeśli bank lub firma pożyczkowa naruszyła obowiązki wynikające z ustawy o kredycie konsumenckim.
Nie, SKD dotyczy wyłącznie kredytów konsumenckich, których wartość nie przekracza 255 550 zł lub równowartości tej sumy w innej walucie. Sankcja nie obejmuje kredytów hipotecznych zawartych po 22 lipca 2017 roku, ponieważ te są regulowane osobnymi przepisami.
Najważniejszą korzyścią jest możliwość spłacenia kredytu bez odsetek i dodatkowych kosztów. Dzięki temu konsument oddaje wyłącznie kwotę, którą faktycznie otrzymał, co może oznaczać znaczne oszczędności.
Konsument powinien przygotować pisemne oświadczenie i przesłać je do kredytodawcy. Dokument powinien zawierać podstawę prawną (art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim) oraz wskazanie naruszeń, które uprawniają do skorzystania z sankcji.
Tak, zdarza się, że banki i firmy pożyczkowe nie uznają sankcji. W takim przypadku warto zgłosić sprawę do Rzecznika Finansowego, Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) lub skierować ją na drogę sądową.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, konsument ma rok od dnia zakończenia umowy, czyli od momentu spłaty ostatniej raty, na złożenie oświadczenia o zastosowaniu SKD.
Po skutecznym skorzystaniu z sankcji, kredytodawca traci prawo do pobierania jakichkolwiek dodatkowych opłat związanych z kredytem. Oznacza to, że nie może żądać odsetek, prowizji ani innych kosztów poza samą kwotą pożyczonego kapitału.
Tak, sankcja kredytu darmowego obejmuje również pożyczki udzielane przez instytucje pozabankowe, pod warunkiem że spełniają one definicję kredytu konsumenckiego zawartą w ustawie.
Jeżeli sankcja kredytu darmowego została skutecznie zastosowana, a instytucja finansowa pobrała niezgodne z prawem opłaty, konsument ma prawo domagać się ich zwrotu. Można to zrobić poprzez negocjacje, zgłoszenie do instytucji chroniących konsumentów lub dochodzenie swoich praw przed sądem.
