Zabezpieczenie majątkowe to jeden z ważniejszych środków przymusu stosowanych w postępowaniu karnym, który ma na celu zabezpieczenie wykonania przyszłego wyroku. o potężne narzędzie, które może dotyczyć zarówno mienia oskarżonego, jak i osób trzecich. Jak działa, kiedy może być zastosowane i jakie są jego konsekwencje? Dowiedz się wszystkiego, co istotne, by zrozumieć, jak działa ten mechanizm w praktyce.
Czym jest zabezpieczenie majątkowe?
Zabezpieczenie majątkowe jest uregulowanym w art. 291 KPK środkiem przymusu, którego celem jest zabezpieczenie wykonania mającego zapaść w przyszłości orzeczenia w zakresie:
- grzywny;
- świadczenia pieniężnego;
- przepadku przedmiotów;
- środka kompensacyjnego;
- zwrotu pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi korzyści majątkowej, jaką sprawca osiągnął z popełnionego przestępstwa, albo jej równowartości;
- kosztów sądowych.
Zabezpieczenie majątkowe może nastąpić zarówno na mieniu oskarżonego, jak i na mieniu osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. W piśmiennictwie wskazuje się, że można ustanowić je również na mieniu oskarżonego, na którym prawo własności przysługuje mu jedynie w części lub łącznie z innymi osobami – na przykład na mieniu spółki cywilnej, której oskarżony jest wspólnikiem.
Prawo karne wskazuje, że stosowanie zabezpieczenia majątkowego jest ograniczone w czasie. Można je zastosować od chwili wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów/przesłuchania osoby podejrzanej w charakterze podejrzanego, aż do czasu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie jurysdykcyjne. Z kolei granicę jego trwania wyznacza ostateczne ustalenie grzywny, świadczenia pieniężnego, przepadku przedmiotów, zwrotu korzyści majątkowej czy kosztów sądowych, dla których zabezpieczenia zostało ono ustanowione lub uniewinnienie oskarżonego.
Jak ustanawia się zabezpieczenie majątkowe?
Ustanowienie zabezpieczenia majątkowego następuje postanowieniem, na które przysługuje zażalenie. W zależności od etapu postępowania, postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym może wydać:
- prokurator – w postępowaniu przygotowawczym, od chwili przedstawienia zarzutu popełnienia przestępstwa, aż do chwili wniesienia aktu oskarżenia;
- sąd – w postępowaniu jurysdykcyjnym, od chwili wniesienia aktu oskarżenia aż do chwili uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie.
Kiedy stosuje się zabezpieczenie majątkowe?
Zabezpieczenie majątkowe stosuje się, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione. Jako, że zabezpieczenie majątkowe ma charakter fakultatywny, w orzecznictwie przyjęto, że skoro ogranicza ono uprawnienia majątkowe powinno być stosowane tylko wtedy, gdy istnieje realna obawa uniemożliwienia wykonania zapadłych rozstrzygnięć, w tym obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Należy dodać, że przesłanką zastosowania zabezpieczenia majątkowego jest wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przez oskarżonego przestępstwa, o którym mowa w art. 291 § 1 KPK – choć nie oznacza to, że do zastosowania zabezpieczenia majątkowego niezbędne jest jego udowodnienie, konieczne jest jednak jego uprawdopodobnienie w stopniu wysokim. Zabezpieczenie majątkowe należy niezwłocznie uchylić w całości lub w części, jeżeli ustaną przyczyny, wskutek których zostało ono zastosowane w określonym rozmiarze, lub powstaną przyczyny uzasadniające jego uchylenie choćby w części.
Zabezpieczenie majątkowe ma charakter fakultatywny, ale jego rola w postępowaniu karnym jest nieoceniona, szczególnie w przypadku przestępstw, gdzie istnieje ryzyko ukrycia majątku. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak skutecznie bronić się przed bezpodstawnym zastosowaniem tego środka lub w jaki sposób może on zabezpieczyć roszczenia, skontaktuj się z prawnikiem, który pomoże Ci w Twojej sprawie!
