Zachowek to termin, który często pojawia się w kontekście spadków i testamentów, ale nie każdy wie, czym dokładnie jest. Dowiedz się, jakie są Twoje prawa i jakie obowiązki ciążą na spadkobiercach, aby zachowek był wypłacony zgodnie z nowymi regulacjami prawnymi.
Czym jest zachowek według prawa cywilnego?
Zachowek według prawa cywilnego to instytucja mająca na celu ochronę najbliższych członków rodziny zmarłego, którzy zostali pominięci w testamencie lub otrzymali w spadku mniej niż wynosiłaby ich ustawowa część spadku. Zachowek jest więc pewnego rodzaju gwarancją minimalnego udziału w spadku dla najbliższych krewnych. Wysokość zachowku jest zwykle określona jako część wartości udziału, który przysługiwałby danej osobie, gdyby dziedziczenie odbywało się na podstawie ustawy, czyli dziedziczenia ustawowego. Wcześniej, zachowek należało wypłacić natychmiast po zgłoszeniu roszczenia. Obecnie, spadkobiercy mogą wnioskować o odroczenie terminu płatności, rozłożenie płatności na raty lub nawet obniżenie wartości zachowku.
Kto ma prawo do zachowku?
Prawo do zachowku, jak już wcześniej wspomnieliśmy, przysługuje najbliższym członkom rodziny zmarłego, którzy byliby jego ustawowymi spadkobiercami, ale zostali pominięci w testamencie lub otrzymali w spadku mniej niż ich ustawowa część. W polskim prawie cywilnym, do grona osób uprawnionych do zachowku zalicza się:
- Dzieci zmarłego – wliczając w to dzieci biologiczne oraz adoptowane.
- Małżonek zmarłego – prawo do zachowku przysługuje również wdowie lub wdowcowi po zmarłym.
- Rodzice zmarłego – jeśli zmarły nie pozostawił dzieci ani małżonka.
Wartość zachowku dla dzieci i małżonka wynosi połowę wartości udziału, który przysługiwałby im, gdyby dziedziczyli ustawowo. Dla rodziców wartość ta wynosi dwie trzecie udziału ustawowego. Jeżeli jednak uprawnieni do zachowku są jednocześnie spadkobiercami ustawowymi i otrzymali w spadku choćby część swojego udziału, zachowek oblicza się tylko od brakującej części udziału.
Jak uzyskać zachowek?
Aby uzyskać zachowek, osoba uprawniona musi podjąć odpowiednie kroki prawne. Najpierw należy ustalić, czy osoba domagająca się zachowku jest rzeczywiście uprawniona do niego na podstawie przepisów prawa cywilnego. Obejmuje to ustalenie, czy jest ona ustawowym spadkobiercą i czy została pominięta w testamencie lub otrzymała mniej niż jej ustawowa część spadku. Następnie trzeba ustalić wartość spadku, ponieważ zachowek jest procentową częścią wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby uprawnionemu, gdyby dziedziczył ustawowo.
Uprawniony do zachowku powinien skierować roszczenie do spadkobierców testamentowych lub ustawowych, którzy weszli w posiadanie spadku. Żądanie to może być najpierw zgłoszone drogą polubowną, czyli poprzez negocjacje ze spadkobiercami. Jeśli negocjacje nie przyniosą rozwiązania, uprawniony może wnieść sprawę do sądu. W pozwie należy określić podstawę prawną roszczenia, wskazać wartość spadku oraz żądaną kwotę zachowku. Jeśli sąd przyzna roszczenie, wyda nakaz zapłaty zachowku przez spadkobierców. Po uzyskaniu prawomocnego wyroku, jeśli spadkobiercy nie wypłacą dobrowolnie zachowku, można przystąpić do egzekucji komorniczej.
Zachowek jest ważnym elementem systemu prawnego, który zapewnia ochronę finansową dla najbliższych członków rodziny zmarłego. Warto być świadomym swoich praw i możliwości, jakie oferuje obecne prawodawstwo, aby w przypadku konieczności móc skutecznie dochodzić swoich roszczeń.
