Ten moment, gdy egzaminator składa Ci gratulacje, jest bezcenny. Oczami wyobraźni widzisz siebie śmigającego po ulicach samochodem. Jeśli jednak będziesz się zbytnio spieszyć i nie zaczekasz na uprawomocnienie decyzji w sprawie nadania Ci faktycznych uprawnień, możesz ponieść bolesne konsekwencje, i nie mówimy tu o zwykłym mandacie. Wyjaśniamy, kiedy można legalnie jeździć autem po zdanym egzaminie.
Kiedy można jeździć legalnie po zdanym egzaminie na prawo jazdy?
Zdanie egzaminu państwowego na prawo jazdy nie oznacza jeszcze, że można usiąść za kierownicą. Po zdanym egzaminie procedura nadania uprawnień składa się z kilku etapów. Najpierw WORD przesyła informację o wyniku do Centralnej Ewidencji Kierowców – zazwyczaj tego samego dnia lub najpóźniej następnego dnia roboczego. To jedynie potwierdzenie zdania egzaminu, a nie nadanie uprawnień, więc należy pamiętać, że na tym etapie brak prawa jazdy w razie policyjnej kontroli może zakończyć się sprawą w sądzie.
Dalsze działania leżą po stronie urzędu, czyli starosty. Profil kierowcy (PKK) trafia do odpowiedniego wydziału komunikacji, gdzie urzędnik sprawdza, czy kandydat osiągnął wymagany wiek, posiada ważne orzeczenie lekarskie i opłacił wyrobienie dokumentu. Dopiero wtedy urząd wydaje decyzję administracyjną i wpisuje uprawnienia do CEK. Od tego momentu kierowca nabywa pełne prawo jazdy i może aktywować mPrawo Jazdy w aplikacji mObywatel. W przypadku kontroli przez patrol właśnie dane w CEK są dla policjantów najważniejsze. Proces nadawania uprawnienia trwa zwykle od jednego do trzech dni roboczych, ale w razie braków formalnych może się wydłużyć.
Czym jest tymczasowe prawo jazdy?
W czasie gdy trwają formalności, tj. między zdanym egzaminem a decyzją starosty, można korzystać z tymczasowego elektronicznego prawa jazdy. System mObywatel 2.0 udostępnia ten dokument automatycznie, ale po zweryfikowaniu (co może potrwać kilkanaście godzin do kilku dni) czy osoba uzyskała pozytywny wynik egzaminu, spełnia wymagany wiek i uzyskuje prawo jazdy po raz pierwszy albo rozszerza kategorię z grupy: AM, A1, A2, A, B1, B, B+E, T. Tymczasowe prawo jazdy działa maksymalnie przez 30 dni lub do chwili, gdy urząd wpisze uprawnienia do ewidencji. Dzięki temu kierowca może legalnie jeździć prawie od razu po zdanym egzaminie.
Jaka kara grozi za jazdę autem bez uprawnień w 2025 roku?
Od 2022 roku obowiązuje przepis, który nakłada znacznie wyższe grzywny za prowadzenie pojazdu bez wymaganych uprawnień. Obecnie mandat nie wchodzi już w grę. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 94 §1 Kodeksu wykroczeń, kierowca, który prowadzi pojazd bez uprawnień, podlega karze grzywny, zakazu prowadzenia pojazdów, a nawet ograniczenia wolności. Policja kieruje sprawę do sądu, a ten może orzec:
- grzywnę do 30 000 zł
- zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat
- w niektórych przypadkach: ograniczenie wolności (np. prace społeczne)
Nie można więc traktować sytuacji przejściowej między egzaminem i wydaniem dokumentu jako „luki prawnej”. Policja nie ma tu pola do uznaniowości – jeśli nie ma wpisu w CEK, osoba nie ma prawa kierować pojazdem.
Nielegalne prowadzenie pojazdu a spowodowanie wypadku
Kierowanie pojazdem bez uprawnień staje się szczególnie ryzykowne, gdy dochodzi do kolizji lub wypadku. Ubezpieczyciel może odmówić wypłaty z OC albo zażądać zwrotu kosztów w ramach regresu. Kierowca ponosi nie tylko konsekwencje karne, ale może też odpowiadać cywilnie. Jeśli wcześniej był pouczony lub miał już podobny incydent, sąd może uznać jego działanie za umyślne. Kancelaria adwokacka może wystąpić z roszczeniem o odszkodowanie w imieniu poszkodowanego, niezależnie od ustaleń organów ścigania. Taka sprawa zwykle wydłuża postępowanie i komplikuje dochodzenie roszczeń.
Uważaj, aby radość ze zdanego egzaminu nie uśpiła Twojej czujności wobec przepisów. Nie można jeździć samochodem bez nadanych uprawnień. Odczekaj kilka dni albo regularnie sprawdzaj w aplikacji, czy zostałeś już wpisany do CEK. Pamiętaj, że skutki przyłapania na nielegalnej jeździe mogą sięgnąć nawet 30 000 zł.
