Rozwód to nie tylko rozstanie dwojga ludzi, ale także konieczność uporządkowania spraw majątkowych. Podział majątku wspólnego, rozliczenie długów, darowizn oraz ustalenie nierównych udziałów to kwestie, które wymagają dokładnego zrozumienia i odpowiedniego podejścia.
Czym jest majątek wspólny i osobisty?
W trakcie trwania małżeństwa, o ile nie zawarto intercyzy, obowiązuje wspólność majątkowa. Do majątku wspólnego zalicza się m.in.:
- wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunkach emerytalnych.
Natomiast majątek osobisty obejmuje:
- przedmioty nabyte przed ślubem
- otrzymane w drodze dziedziczenia, zapisu lub darowizny (chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej),
- przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków.
Jak przebiega podział majątku po rozwodzie?
Podział majątku wspólnego może nastąpić na dwa sposoby.
Umowny podział majątku
Jeśli małżonkowie są w stanie porozumieć się co do podziału, mogą zawrzeć umowę. W przypadku, gdy w skład majątku wchodzi nieruchomość, umowa ta musi mieć formę aktu notarialnego.
Sądowy podział majątku
Gdy brak jest porozumienia, każdy z małżonków może wystąpić do sądu o podział majątku. Sąd ustala skład i wartość majątku oraz dokonuje jego podziału, uwzględniając ewentualne żądania stron dotyczące nierównych udziałów czy rozliczenia nakładów.
Rozliczenie długów po rozwodzie
Długi zaciągnięte w trakcie małżeństwa mogą być różnie traktowane w zależności od okoliczności ich powstania.
Długi zaciągnięte wspólnie lub za zgodą obu małżonków
Po rozwodzie małżonkowie odpowiadają za nie solidarnie, co oznacza, że wierzyciel może domagać się spłaty od każdego z nich w całości. Małżonek, który spłacił całość długu, może żądać zwrotu połowy od drugiego małżonka.
Długi zaciągnięte przez jednego z małżonków bez zgody drugiego
Wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika oraz z jego wynagrodzenia za pracę czy dochodów z innej działalności zarobkowej.
Długi związane z zaspokajaniem zwykłych potrzeb rodziny
Oboje małżonkowie odpowiadają za nie solidarnie, nawet jeśli zaciągnął je tylko jeden z nich.
Warto zaznaczyć, że sąd podczas podziału majątku nie dokonuje podziału długów; kwestia ta pozostaje do rozstrzygnięcia między małżonkami lub w relacji z wierzycielami.
Darowizny a podział majątku
Przedmioty nabyte przez jednego z małżonków w drodze darowizny co do zasady wchodzą do jego majątku osobistego i nie podlegają podziałowi. Wyjątkiem są sytuacje, gdy darczyńca wyraźnie zaznaczył, że darowizna jest przeznaczona dla obojga małżonków. W praktyce oznacza to, że np. samochód podarowany jednemu z małżonków przez jego rodziców nie będzie wchodził w skład majątku wspólnego, chyba że umowa darowizny stanowi inaczej.
Nierówne udziały w majątku wspólnym
Zasadniczo przyjmuje się w prawie rodzinnym, że udziały małżonków w majątku wspólnym są równe. Jednak w pewnych sytuacjach możliwe jest ustalenie nierównych udziałów. Aby do tego doszło, muszą zostać spełnione dwie przesłanki.
- Ważne powody: przykładem może być rażące lub uporczywe naruszanie obowiązków małżeńskich przez jednego z małżonków, takie jak alkoholizm, hazard czy trwonienie majątku.
- Nierówny stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego: oznacza to, że jeden z małżonków w znacząco większym stopniu przyczynił się do zgromadzenia majątku, np. poprzez pracę zarobkową, podczas gdy drugi małżonek nie angażował się w życie rodzinne ani zawodowe.
Warto podkreślić, że sąd, oceniając stopień przyczynienia się do powstania majątku, bierze pod uwagę nie tylko wkład finansowy, ale także nakład pracy w wychowanie dzieci i prowadzenie gospodarstwa domowego.
Podział majątku po rozwodzie to złożony proces, który wymaga uwzględnienia wielu aspektów, takich jak rodzaj majątku, długi, darowizny oraz możliwość ustalenia nierównych udziałów. Podstawową zasadą jest równy podział, ale w wyjątkowych sytuacjach możliwe jest odstępstwo od tej reguły.
