Konstrukcja oprocentowania w kredytach mieszkaniowych bywa analizowana przez osoby spłacające zobowiązania hipoteczne. W części umów zasady naliczania odsetek opierają się na wskaźniku WIBOR, który wpływa na wysokość poszczególnych rat. Gdy pojawia się możliwość wyeliminowania tego elementu z kontraktu, pojawiają się pytania o skutki takiej zmiany. Sprawdzamy, jakie są konsekwencje usunięcia WIBOR z umowy kredytowej.
Jakie korzyści może zyskać kredytobiorca po usunięciu WIBOR z umowy?
Usunięcie WIBOR-u z umowy kredytowej powoduje, że oprocentowanie kredytu przestaje zależeć od zmiennego wskaźnika rynkowego, a zaczyna być naliczane wyłącznie na podstawie marży banku. W efekcie rata może wyraźnie spaść, szczególnie w sytuacji, gdy WIBOR był wysoki. Czasami jest ona niższa po odwibrowaniu nawet o połowę, co przekłada się na oszczędności dla konsumenta rzędu kilkunastu tysięcy zł rocznie.
Dodatkowo konsument może ubiegać się o odzyskanie części zapłaconych odsetek. W pierwszym etapie należy złożyć do banku reklamację i wyjaśnić w niej, że po usunięciu WIBOR z umowy kredytowej klient nie powinien ponosić kosztów naliczonych wcześniej na podstawie tego wskaźnika. Jeśli instytucja finansowa odmówi korekty rozliczeń, kolejnym etapem jest pozew o WIBOR. Sąd analizuje czy umowa zawiera klauzule abuzywne oraz, czy bank dopełnić obowiązku informacyjnego. Jeśli uda się wykazać z pomocą prawnika, że faktycznie doszło do naruszeń, to konsument ma szansę na odzyskanie odsetek.
Usunięcie wskaźnika pomaga uniknąć ryzyka nagłych i trudnych do przewidzenia wzrostów rat w wyniku skoków stóp procentowych. To oznacza większą przewidywalność wydatków i możliwość spłaty kredytu z WIBOR-em z mniejszym stresem. Wreszcie, to sygnał dla banków, że umowy muszą być transparentne, a kredytobiorcy zyskują przekonanie, że spłata zobowiązania opiera się na bardziej uczciwym i zrozumiałym mechanizmie.
Jakie konsekwencje ponosi bank po wyeliminowaniu WIBOR z kredytu?
Jeżeli sąd uzna, że klauzule odnoszące się do WIBOR-u były niejasne albo niedostatecznie wyjaśnione kredytobiorcy, bank może zostać zmuszony do zmiany umowy. W takim przypadku oprocentowanie będzie opierało się jedynie na marży banku, co obniży jego przychody z odsetek. W pewnych sprawach sądy orzekają unieważnienie kredytu WIBOR. Wówczas bank musi zwrócić klientowi nadpłacone raty oraz inne opłaty, a konsument oddaje jedynie wykorzystany kapitał. Banki dodatkowo muszą liczyć się z rosnącą liczbą pozwów o WIBOR. Każda przegrana sprawa to ryzyko dla ich reputacji i kolejne koszty związane z refundacją nadpłat. Na dodatek potrzeba nowych wzorców umów. Banki będą musiały zmienić procedury udzielania kredytów WIBOR i dopracować sposób informowania klientów.
Co się dzieje z hipoteką w przypadku usunięcia WIBOR?
Jeśli dochodzi wyłącznie do usunięcia WIBOR z umowy, a pozostała treść kontraktu pozostaje w mocy, hipoteka nadal zabezpiecza spłatę zobowiązania. Kredytobiorca odpowiada za zwrot kapitału oraz odsetek naliczanych już tylko według marży banku. W takiej sytuacji modyfikacja obejmuje wyłącznie sposób obliczania oprocentowania, a sam wpis hipoteczny nie ulega zmianie. Gdy sąd uzna całą umowę kredytową za nieważną, przykładowo ze względu na wadliwe klauzule dotyczące mechanizmu oprocentowania, hipoteka może zostać wykreślona z księgi wieczystej. Po stwierdzeniu nieważności strony rozliczają się jedynie z przekazanego kapitału, natomiast odsetki i inne opłaty podlegają zwrotowi na rzecz kredytobiorcy. W takim układzie bank traci możliwość dochodzenia roszczeń zabezpieczonych hipoteką.
Pozew o WIBOR może więc doprowadzić nie tylko do zmiany zasad oprocentowania, lecz także do likwidacji całego zabezpieczenia hipotecznego, jeśli sąd stwierdzi nieważność umowy. Jeżeli jednak strony zdecydują się na ugodę lub renegocjację warunków bez udziału sądu, hipoteka zwykle pozostaje w mocy. Wówczas pełni funkcję zabezpieczenia zmodyfikowanej umowy, choć sama struktura oprocentowania może okazać się korzystniejsza dla kredytobiorcy.
Usunięcie WIBOR z umowy kredytowej prowadzi do zmiany sposobu naliczania odsetek oraz może otworzyć drogę do dochodzenia zwrotu części wcześniejszych kosztów. W zależności od wyniku postępowania kredyt pozostaje ważny w zmodyfikowanej formie albo zostaje unieważniony, co wpływa także na los zabezpieczenia hipotecznego.
