W języku potocznym pojęcia kradzież i przywłaszczenie bywają stosowane zamiennie, jednak w świetle prawa to dwie zupełnie różne rzeczy. Czy każde przywłaszczenie to przestępstwo? Czym różni się od kradzieży i czy wartość przedmiotu ma znaczenie? Sprawdź, co mówi Kodeks karny i dowiedz się więcej.
Na czym polega różnica między kradzieżą a przywłaszczeniem?
Kradzież i przywłaszczenie to dwa różne sposoby bezprawnego wejścia w posiadanie cudzej rzeczy, jednak różnią się formą działania i momentem naruszenia prawa. Kradzież polega na zabraniu cudzej rzeczy ruchomej bez zgody właściciela, w celu jej przywłaszczenia. Sprawca działa tu celowo, nie mając żadnego prawa do przedmiotu, bez względu na to, czy zamierza go zatrzymać, sprzedać czy oddać innej osobie. Bardzo ważny jest sam fakt zabrania rzeczy, wbrew woli właściciela. Przykład? Osoba wyciągająca portfel z cudzej torebki w komunikacji miejskiej dopuszcza się kradzieży, nie miała prawa dostępu do tego przedmiotu i zabiera go bez wiedzy właściciela.
Z kolei przywłaszczenie to bardziej subtelna forma naruszenia prawa, sprawca legalnie uzyskuje dostęp do rzeczy, na przykład poprzez pożyczenie, wynajem, znalezienie czy powierzenie mu jej do wykonania określonego zadania, jednak później odmawia jej zwrotu lub zaczyna traktować ją jak swoją własność. W tym przypadku nie mamy do czynienia z bezpośrednim zabraniem, lecz z nadużyciem zaufania. Dobrym przykładem będzie sytuacja, w której ktoś pożycza od znajomego laptop na kilka dni, po czym nie oddaje go przez wiele miesięcy, ignorując prośby właściciela o zwrot. Inny przykład to osoba, która znalazła zgubiony telefon i zamiast oddać go właścicielowi lub zgłosić na policję, zaczęła z niego korzystać jak ze swojego.
Czy przywłaszczenie to przestępstwo?
Tak, przywłaszczenie jest przestępstwem określonym w art. 284 Kodeksu karnego. Polega na bezprawnym zatrzymaniu cudzej rzeczy, mimo że pierwotnie została ona przekazana sprawcy w sposób legalny, na przykład w ramach umowy lub jako rzecz znaleziona. Co istotne, wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że takie działanie również może prowadzić do odpowiedzialności karnej. Często sprawca jest przekonany, że skoro rzecz do niego trafiła legalnie, to może ją zatrzymać, jednak prawo jasno mówi: każde odmówienie zwrotu rzeczy, do której nie ma się prawa własności, może być kwalifikowane jako przestępstwo.
W przeciwieństwie do kradzieży, przywłaszczenie nie podlega limitowi wartości, nawet przedmiot o niewielkiej cenie, np. 50 czy 100 zł, jeśli zostanie bezprawnie zatrzymany, może skutkować postępowaniem karnym.
Warto również podkreślić, że oprócz konsekwencji karnych, sprawca przywłaszczenia może ponosić także odpowiedzialność cywilną. Właściciel rzeczy ma prawo dochodzić jej zwrotu na drodze sądowej, a także żądać odszkodowania za ewentualne szkody lub utracone korzyści wynikające z braku dostępu do przedmiotu. To oznacza, że osoba dopuszczająca się przywłaszczenia może być zobowiązana nie tylko do oddania rzeczy, ale również do zapłaty konkretnych kwot na rzecz poszkodowanego.
Od jakiej kwoty kradzież jest przestępstwem?
Obecnie, zgodnie z przepisami Kodeksu wykroczeń oraz regulacjami powiązanymi z minimalnym wynagrodzeniem, jeśli wartość skradzionej rzeczy nie przekracza 800 zł, czyn uznawany jest za wykroczenie. Dopiero gdy ta kwota zostanie przekroczona, choćby o kilka złotych, mamy do czynienia z przestępstwem, co wiąże się z surowszymi konsekwencjami, w tym możliwością wpisu do rejestru karnego. Dla przykładu: kradzież telefonu wartego 700 zł to wykroczenie, ale już przy wartości 850 zł mówimy o przestępstwie, nawet jeśli sytuacja była jednorazowa i impulsywna. Warto też pamiętać, że powtarzające się kradzieże drobnych rzeczy mogą być zakwalifikowane jako czyn ciągły, co również może skutkować odpowiedzialnością karną.
Kradzież i przywłaszczenie to różne formy naruszenia cudzej własności, w jednym przypadku mamy do czynienia z zaborem bez wiedzy właściciela, w drugim, z zatrzymaniem rzeczy mimo braku do tego prawa. Oba czyny są przestępstwami, choć różni je nie tylko forma działania, ale też próg wartości.
