Pobieranie odsetek od prowizji wzbudza wiele kontrowersji i jest przedmiotem dyskusji. Czy takie działanie instytucji finansowych jest zgodne z prawem? Co mówią na ten temat orzeczenia sądowe? Jakie stanowisko zajmuje TSUE w sprawie naliczania odsetek od prowizji? Postaram się wyjaśnić te kwestie w poniższym artykule.
Czy bank może naliczać odsetki od prowizji?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami banki mają prawo naliczać odsetki od kwoty rzeczywiście udostępnionego kapitału. Jednak doliczanie prowizji do całkowitej sumy zobowiązania i pobieranie od niej odsetek budzi pewne wątpliwości prawne. Instytucje finansowe argumentują, że taka praktyka jest uzasadniona, ponieważ klient korzysta z większych środków. Z kolei prawnicy i organizacje konsumenckie podnoszą wątpliwości dotyczące zgodności naliczania odsetek od prowizji bankowej z zasadami uczciwego obrotu gospodarczego.
W polskim prawodawstwie brak jednoznacznych regulacji dotyczących tej kwestii, co prowadzi do różnych interpretacji. Niektóre sądy uznają takie praktyki za niezgodne z prawem, argumentując, że prowizja jest jednorazową opłatą za udzielenie kredytu i nie powinna być oprocentowana. Inne orzeczenia dopuszczają taką możliwość, jeśli klient został o tym jasno poinformowany. Sprawy dotyczące pobierania odsetek od prowizji coraz częściej trafiają do sądów, gdzie analizowana jest legalność działań banków.
Co mówi orzecznictwo sądowe na temat naliczania odsetek od prowizji?
W polskim orzecznictwie można znaleźć różne stanowiska dotyczące naliczania odsetek od prowizji bankowej. Przykładowo, Sąd Okręgowy w Rzeszowie w wyroku z 13 października 2022 r. uznał, że bank ma prawo pobierać opłaty jedynie od rzeczywiście wypłaconej kwoty kredytu, a nie od kosztów takich jak prowizje. W innym przypadku Sąd Rejonowy w Gdyni w wyroku z 7 grudnia 2021 r. stwierdził, że naliczanie odsetek od prowizji jest sprzeczne z ustawą o kredycie konsumenckim i prawem unijnym. Inne sądy natomiast dopuszczają taką możliwość, pod warunkiem że klient został o tym odpowiednio poinformowany i wyraził na to zgodę. Takie rozbieżności w orzecznictwie powodują brak jednolitej linii interpretacyjnej w tym zakresie.
Jakie jest stanowisko TSUE w sprawie odsetek od prowizji?
Kwestia naliczania odsetek od prowizji bankowej stała się przedmiotem zainteresowania Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Analizuje on, czy takie praktyki są zgodne z unijnymi przepisami dotyczącymi ochrony konsumentów. W wyroku z 23 stycznia 2025 r. w sprawie C-677/23 TSUE podkreślił, że banki są zobowiązane do zapewnienia konsumentom pełnej przejrzystości w zakresie całkowitego kosztu zobowiązania, w tym rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. Orzekł on, że umowa zawarta z instytucją finansową musi przedstawiać w sposób przejrzysty założenia przyjęte do obliczenia RRSO, a klient powinien mieć możliwość samodzielnego zweryfikowania wszystkich składowych kosztów kredytu. Zatem banki nie mogą dowolnie kształtować struktury opłat dotyczących zobowiązania finansowego, jeśli prowadzi to do wprowadzenia kredytobiorcy w błąd co do rzeczywistych wydatków z nim związanych. W przyszłości orzecznictwo TSUE może wpłynąć na ujednolicenie zasad naliczania odsetek od prowizji w całej Unii Europejskiej.
Sankcja kredytu darmowego jako narzędzie ochrony konsumentów
Jednym ze sposobów ochrony kredytobiorców przed nieuczciwymi praktykami banków jest tzw. sankcja kredytu darmowego. Zgodnie z art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku naruszenia przez kredytodawcę określonych obowiązków informacyjnych, konsument ma prawo żądać uznania umowy za nieodpłatną. Kredytobiorca, wykorzystując sankcję kredytu darmowego przy naliczaniu odsetek od prowizji, o których wcześniej nie wiedział, zwraca jedynie pożyczony kapitał bez ponoszenia innych kosztów. Procedura ta wymaga jednak złożenia odpowiedniego wniosku i wykazania, że instytucja finansowa dopuściła się konkretnych naruszeń. Sankcja kredytu darmowego może być skutecznym narzędziem walki z nieuczciwymi praktykami, jednak jej zastosowanie wymaga znajomości przepisów i często wsparcia ze strony prawnika.
Bank może pobierać odsetki od prowizji, jednak kwestia ta nie została jeszcze jednoznacznie zinterpretowana przez polskie prawo i wzbudza pewne wątpliwości. Przepisy wskazują jedynie, że klient powinien zostać poinformowany o kosztach zobowiązania. Kredytobiorcy, którzy czują się poszkodowani naliczaniem odsetek od prowizji bankowej, mogą dochodzić swoich praw na drodze sądowej lub poprzez skorzystanie z sankcji kredytu darmowego.
